O'zbekiston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxsus ta’lim vazirlig1 T. A. Otaqo‘ziyev, E. T. Otaqo‘ziyev bog‘lovchi

taxm inan 3000—4000 sm 2/ g ga teng bo'lganda, gil va ohaktosh
zarralari solishtirm a sathlarining optim al nisbati 1,4— 1,6 b o ‘ladi.
Reaksiyaga m oyil C a C 0 3 da va uning donalarida CA, CS va
boshqalardan iborat qobiqlar hosil bo'lishi m um kin, bu esa C 0 2
ning ajralib chiqishiga va tuzning parchalanishiga m oyillik qiladi.
Faqat qobiq qayta kristallangandan keyingina jarayonning kechishi
yanada tezlashadi, ya’ni C a C 0 3 ning parchalanishi ikki bosqichda
b o ‘lishi va u jarayonning kechishiga ijobiy ta’sir qilishi m um kin,
chunki u CaO ning qayta kristallanishiga to'sqinlik qiladi, bu holda
faolligi kam bo'lgan C a C 0 3 ning bir bosqichda dissotsiatsiyalanishi
kuzatiladi. Kuydirilayotgan aralashmada dastlabki eritma 580—
680°C haroratda h osil bo'ladi va qattiq fazali reaksiyalarning
kechishini tezlashtiradi. Bunda ayrim minerallar hosil b o ‘lishi ikki
bosqichda o'tishi m um kin (M .T.VIasova, N .V .Vasilyeva, S.X rom i
va boshqalarning fikricha).
M asalan, yirik dispersli shixtalarda belit ikki bosqichda hosil
bo'ladi: birinchisi 1115— 1125°C haroratda kuzatilib, bunda S i 0 2
donalarida C 2S dan iborat qobiq hosil b o ‘ladi; ikkinchisi 1150—
1165°C haroratda ro‘y beradi, bunda ana shu qobiqlar buzilib,
C 2S ning yangi kristallari hosil bo'ladi. B elit kristallari t o ‘plangan
zonalarda oraliq eritmalarning ikki turi: C 2S dan iborat qobiq
bilan S i 0 2 donalari o ‘rtasida (nordon eritma) ham da CaO va C 2S
donalari tutashgan yerda (asosiy, ya ’ni ishqoriy eritma) hosil
b o ‘ladi.
Aralashmalar ishtirokidagi past haroratda quyidagi oraliq biri-
kmalar hosil b o ‘ladi:
2(2CaO • S i0 2) • C a C 0 3 — spurrit; 2CaO • S i0 2 • CaF2;
3(CaO -A120 3) • C a S 0 4;