O'zbekiston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxsus ta’lim vazirlig1 T. A. Otaqo‘ziyev, E. T. Otaqo‘ziyev bog‘lovchi

2 C a 0 - S i 0 2;
2(2CaO • S i0 2) • C a S 0 4.
Bir qancha xrom ato-xrom itlar va kalsiy fosfatlar, shuningdek,
C a C 0 3 ning ishqor sulfatlari bilan aloqasi tufayli ikkilamchi tuzlar
125

---

hosil b o ‘ladi. Oraliq birikmalardan tashqari, past haroratlarda
barqaror birikmalar ham hosil bo'ladi, ular keyinchalik klinker
tarkibida qoladi, ya’ni:
llCaO • 7A120 3 • CaF2; llCaO • 4Si02 • CaF2; 7CaO ■ P20 5 • 2Si02;
K^O ■
23CaO • 12Si02; Na20 ■
8CaO • 3A120 3.
Tarkibi murakkab b o ‘lgan oraliq birikmalarning hosil bo'lishi
C a C 0 3 va S i 0 2 ning o'zaro ta ’sirlashish haroratini 38—80°C ga
pasaytirib yuboradi.
Yuqori haroratli bosqichda (1300°C dan yuqori) nordon va
a s o s iy is h q o r iy e r itm a la r q o ‘s h ilib k e ta d i, b iro q k lin k e r
donalarining qizib zich yopishgan ayrim qismlarida tarkibi bo'yicha
farqlanadigan eritm a tom chilari mavjud b o'lishi ehtim ol (kinetik
m ikrolikvatsiya). C 2S va CaO dan iborat qobiqlar oralig‘idagi
eritm ada C a2+ ionlarining asosan [ S i0 4] ionlarga diñüziyalanishi
y o ‘li bilan C 3S kristallari hosil b o ‘la boshlaydi. Agar C 3S kristallar
o ‘sgan zo n ag a C a 2+ kira olm asa, bunda n o rd on eritm a C 3S
kristallarini C 2S va CaO ga qadar parchalab yem irishi m um kin
(bu ja ra y o n b a ’zan a yla n m a p e c h la rn in g q ovu sh ib p ish ish
zonasid agi klinkerida kuzatiladi). K linker zonalarida 1450°C.
haroratda h o sil b o ‘lgan eritm a q u y id a g ich a xossalarga ega:
qovushoqligi 0 ,1 —0,3 Pa-s, sirt tarangligi 350—4 8 0 -10'3 N /m . U
holda kalsiy ionlarining diffuziya koeffitsiyenti D C a 2+- ( 5 ,3—8,6)