O'zbekiston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxsus ta’lim vazirlig1 T. A. Otaqo‘ziyev, E. T. Otaqo‘ziyev bog‘lovchi

shartga asosan belgilanadi. Standart m ayda tuyish darajasi va
so 'n ish tezligi b o ‘yich a o d d iy ohakka nisbatan qanday talablarni
q o ‘ysa, karbonat ohakk a nisbatan ham xu d d i ana sh u n d ay
talablarni qo'yadi.
Ohakning toidirgichlarga yopishishi. 
K alsiy gidrat oksidining
zarrachalari to'ldirgichlar yuzasida yetarlicha darajada mustahkam
tura oladi. Ohak qorishma k o‘pincha birikish yuzasidan em as, balki
bevosita qotgan ohak xam iridan yem iriladi. Karbonatlashish va
C a(O H ) ning to'ldirgichlar bilan kim yoviy ta’sir etishuvi hisobiga
yanada yaxshiroq yopishadi. Ohak bilan to ‘ldirgichlar tarkibidagi
qum tuproqning quyidagi chizm a b o ‘yich a o ‘zaro ta’sir etishishi
ana shunday reaksiyalardan hisoblanadi:
C a (O H )2+ S i 0 2+ n H 20 = C a O S i 0 2( n + 1 ) H 20 .
R eaksiya natijasida suvga ch id a m li va m ustahkam kalsiy
gidrosilikati hosil bo'ladi.
Odatdagi sharoitlarda C a(O H )2 krem niy oksidi bilan juda sust
reaksiyaga kirishadi. Harorat oshishi bilan (ayni vaqtda nam m uhit
sharoitlari tug'dirib berilsa) gidrosilikat hosil b o ‘lish jarayoni ancha
tezlashadi. Yuksak haroratning ohak bilan qum kremniy oksidi
orasidagi reaksiyaga ta’siridan silikat buyum lar ishlab chiqarishda
foydalaniladi. Silikat buyumlar avtoklavlarda 8 atm bosim va 174°C
to'yingan suv bug'ida bug‘lanadi.
98

---

Ohakning to ‘ldirgichlar bilan birikish darajasi qum zarrachala-
rining yuzasi qanaqa ekanligiga ham b o g liq b o la d i. Y uzasi silliq,
yum aloqroq qum zarrachalariga qaraganda yuzasi g ‘adur-budur
zarrachalar m ustahkam yopishadi. Shuni nazarda tutib, silikat