O'zbekiston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxsus ta’lim vazirlig1 T. A. Otaqo‘ziyev, E. T. Otaqo‘ziyev bog‘lovchi

M asalan, quruq sharoitlarda foydalanayotganda I va II sin f binolari
uchun q o ‘$hilma va sem entning eng k o ‘p vazn nisbati 3:1 gacha
bo'lishi m um kin [C a(O H )2 ga nisbatan hisoblaganda], III sin f
binolari uchun zarur markadagi qorishmaga yetarli m iqdordagina
b o ‘ladi. N a m sharoitlarda bino qurayotganda ohak-sem ent nisbati
binolarning sinfiga qarab 0,6:1 va 0,75:1 dan oshm asligi kerak.
Ohak m iqdorini ham ana shundan oshirm aslik kerak. Aks holda,
beton konstruksiyasining suvga chidam liligi va barqarorliligiga
putur yetkaziladi.
O hakning c h o ‘kishi, O hak q otayo tg a n d a a n ch a g in a suvi
yo'q olad i, natijada ohak zarrachalari orasidagi suv kam ayadi,
zarrachalar bir-biriga yaqinlashadi va qotayotgan ohak xam iri
cho'kadi.
Suv m ahsulot kesim i bo'yicha bir xilda bug'lanm aydi. Yuza
qatlamlari tezroq quriydi va c h o ‘kish hodisalari tufayli, ichki,
hali namiqmagan o ‘zagini siqa boshlaydi. Oqibatda buyumning yuza
qatlamlarida ichki c h o ‘zuvchi zo'riqishlar paydo b o ‘ladi va buyum
darz ketadi.
K am roq c h o 'k ish i va darz ketm asligi u ch u n o h a k xam iri
«sof» h o ld a ish latilm aydi. O hak xam iri m ineral to 'ld irg ich lar
b ila n birgalikda qorishm a va b e to n tariqasida ish latilad i. T o ‘l-
dirgichlar aralashm ada ch o 'k ish ig a to 'sq in lik q ilad igan m u s-
tahkam skelet h osil qiladi. Shirali ohak cho'kuvchanroq b o ‘ladi.
S h u n in g u ch u n to'ld irgich lar b ilan iloji b orich a yaxshiroq su -
yu ltirilish i zarur.
T o £ldirgich ishlatish ham texnik, iqtisodiy aham iyatga egadir.
Bunda ohak tejaladi, qorishm a va b eton tannarxi arzonlashadi.
Qorishm aga qancha ohak sarflash k o ‘p jihatdan t o ‘ldirgichlar-