O'zbekiston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxsus ta’lim vazirlig1 T. A. Otaqo‘ziyev, E. T. Otaqo‘ziyev bog‘lovchi

b o'yicha ishlab chiqariladi, ulam ing qo'shilm alariga b o ‘lgan talab
232

---

ham bir xil. G liyej portlandsem ent quyidagi texnologik chizm a
bo'yicha ishlab chiqariladi.
Y u q o jid a a y tilg a n id e k , g id ravlik q o ‘sh ilm a (g liy e j)n in g
g ‘ovakliligi yuqori va, odatda, qish fasllarida nam b o ‘lgani uchun
nam ligini k o ‘pi bilan 2% gacha quritish kerak. Quritish uchun
quritgich barabanlar ishlatiladi. Barabanlarga gliyej 10— 15 m m
gacha o'lcham da maydalangan holda solinadi.
Shunday qilib, uchala komponent: klinker, gliyej va gips belgi-
langan nisbatga qat’iy rioya qilingan holda zo'ldirli tegirmonga bir vaqtda
solib turiladi. Tuyish uchun ikki bo‘lmali quvur tegirmonlar ishlatiladi.
Gliyej portlandsem ent ishlab chiqarish texnologiyasi xom ashyo
va ishlab chiqarish jarayonini tashkil etishga ko'raoddiy portland­
sem ent tayyorlash texnologiyasiga o ‘xshash. Faqat klinkem i tuyish
paytida sem entga qo'shim cha kom ponent — gliyej solinishi bilan
farqlanadi. Sementga qancha qo'shimcha solinayotgani aniq tekshirib
boriladi. Zavodlarda bu maqsadda avtom atik massa ulushlagichlar
ishlatiladi.
G liyejning ta’siri klinker minerallari gidratatsiyalanayotganda
ajralib chiqadigan ohakning yutilishiga asoslangan; shuning uchun
necha foiz gliyej qo'shish kerakligi bevosita gidratatsiya vaqtida
C a (O H )2 ajratib chiqaradigan klinker m inerali miqdoriga bog'liq.
M a ’lum ki, u ch kalsiyli silikat shunday mineral hisoblanadi va,
dem ak, klinkerda u c h kalsiyli silikat m iqdori qanchalik k o‘p
bo'lsa, dastlabki qotish davrida sem ent m ustahkamligiga zarar
q ilm a g a n h o ld a s h u n c h a lik k o ‘p g liyej q o 'sh ish m u m k in .