O'zbekiston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxsus ta’lim vazirlig1 T. A. Otaqo‘ziyev, E. T. Otaqo‘ziyev bog‘lovchi

ashyo aralashmasi tarkibini to ‘g‘rilash oson b o ia d i. Shuning uchun
bir kondan olinayotgan xom ash yo kim yoviy tarkibi jihatidan
nihoyatda xilm a-xil. H o ‘l usulda, xom ashyo tarkibi bir xil va uning
nam ligi 10— 15% b o ‘lsa, quruq usuldan foydalanilgani m a’qul,
chunki issiqlik-texnik va iqtisodiy jihatdan keyingi usul afzal.
M asalan, xom ash yo aylanm a pechlarda quruq usulda kuydi-
rilayotgan b o ‘lsa, yoq ilg‘i h o ‘l usuldagiga nisbatan 20—30% kam
sarflanadi. Bundan tashqari, quruq usul yana shuning uchun ham
afzalki, bu usulda ancha tejamli pechlar, m asalan, siklonli issiqlik
almashtirgichlar o'rnatilgan aylanm a pechlarni ishlatish m um kin.
X om ashyoda tosh sim on aralashmalar ko‘p b o ‘Isa ham quruq
usuldan foydalangan m a’qul, chunki h o ‘l usulda xom ashyoning
anchagina qism ini shar tegirmonlarda maydalashga t o ‘g ‘ri keladi.
Biroq, xom ashyo materiallarini boyitish zarur bo'lsa, h o ‘l usul
q o ‘llagan yaxshi. M asalan, gil kvars qum i bilan, ohaktosh esa gil
bilan ko‘p ifloslanganda aralashma tarkibidagi silikat tashkil etuvchi
qum donalari gil chayqatgichlarda maydalanadi va ajratib tashlanadi.
Xom ashyo materiallari o ‘m ida suvda oson iviydigan materiallar,
m asalan, b o ‘r va gil ishlatilsa, h o ‘l usul qulay hisoblanadi. C hay­
qatgichlarda m aydalash uchun shar tegirmonlarda maydalashga
qaraganda bir necha marta kam elektr energiyasi sarflanadi, chiqim
ham ancha kam bofladi.
159

---

T a b iiy n am i juda k o ‘p b o ‘lgan xom a sh y o m ateriallaridan
foydalanilganda ishlab chiqarishni h o ‘l usulda tashkil etgan m a’qul.
P ortlandsem ent ishlab chiqarishda qaysi usuldan foydalanishdan