O'zbekiston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxsus ta’lim vazirlig1 T. A. Otaqo‘ziyev, E. T. Otaqo‘ziyev bog‘lovchi

q o ‘shilm alar tarkibidagi o zg in a nam dan se m e n t gidratlanib,
zich lan ib , bosilib q olad i. Shu nin g u ch u n q o ‘shilm alar tuyib
quritiladi.
Gipsli qo'shilm a sifatida ikki m olekula suvli gips, ya’ni gipstosh
ishlatiladi. G ipstosh zavodga odatda, yirik b o la k la r holid a olib
kelinadi. G ipstosh ja g li maydalagichlarda maydalaniladi, u odatda
quritilmaydi. Bu qo'shilmadan ko‘pi bilan 2—3% qo'shiladi. U n ing
um um iy nam ligi aralashmaga unchalik ta ’sir qilm aydi. H am m a
qo'shilm aiar va klinker odatda birga tuyiladi. Shuni aytish kerakki,
tayyorlangan klinker qanchalik m ayda tuyilsa, portlandsem ent
faolligi shunchalik yuqori b o la d i, u dastlabki muddatlarda tezroq
qotadi. B eton va tem ir-beton buyumlar ishlab chiqarishda bu juda
katta aham iyatga ega. Biroq tuyish jarayonining texnik-iqtisodiy
k o‘rsatkichlari, ya’ni tuyish uchun elektr energiyaning k o ‘p m iq-
dorda sarf b o lis h i va tegirm on ish unum ining kamayib ketishini
ham hisobga olish kerak.
U m u m an , portlandsem ent ishlab chiqarish texnologiyasida
tuyish eng ko‘p energiya sarflanadigan jarayondan biri hisoblanadi.
Shar tegirm onda m aydalangan l t portlandsem ent uchun soatiga
30 kVt va undan ortiq elektr energiyasi sarflanadi (1 3 - va 14-
rasmlar). Shuning u ch u n zavodlarning texnik-iqtisodiy k o‘rsat-
161

---

13-rasm .
S e p a r a to r te g ir m o n q u rilm a s in in g ch iz m a si.
1
—tarozili tasmali ulushlagich; 
2
—qabul qilgich voronka; 
3
—solinadigan qopqoq;
4—
 baraban; 5—elevator; 
6—
 separator; 
7—