O'zbekiston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxsus ta’lim vazirlig1 T. A. Otaqo‘ziyev, E. T. Otaqo‘ziyev bog‘lovchi

solishtirma sathi 700—800 m 2/k g b o ‘lguncha ortadi. Bu chegaradan
so'ng qotgan sem enttoshning mustahkamlik k o‘rsatkichlari odatda
yomonlashadi. Shuning uchun sementni m a’lum darajagacha (700—
800 m 2/k g ) tuyish va sinovlar bilan nihoyatda m ayda tuyishning
sem ent fizik-m exanik xossalariga ta ’sirini tekshirib k o‘rish zarur.
Sovuqqa chidamliligi esa bundan ham past solishtirma sathga (400—
500 m 2/k g ) ega b o'lgan da juda yom o n la sh ib ketadi. S em en t
kukunning turli 
0
‘lcham dagi zarralari sem ent m ustahkamligiga va
qotish tezligiga (sem ent qotayotganida) turlicha ta ’sir ko'rsatadi.
Shuning uchun sem entlarni tavsiflashda faqat uning solishtirm a
sirtiga em as, balki uning donadorlik tarkibiga ham e ’tibor berish
kerak (21-jadval).
B a’zi olim lar esa klinkerlarni o ‘ta darajada kukunlashtirishni
tavsiya qilmaydilar, chunki o'lchamlari 1—3 va hatto 5 m km bo'lgan
zarrachalar havo nam i bilan tez va qisqa vaqt ichida gidratlanadi
va m a teria ln in g fa o llig i pasayadi yoki b u n d ay o ‘ta dispers
zarrachalar suv bilan qorilganda juda tez gidratlanadi ham da
keyinchalik sem entning qotishida ishtirok etm aydi, degan fikrni
bildiradilar.
163

---

21-jadval.
Portlandsementning donadorlik tarkibi va solishtirma sirtining
faollik ta’siri.
Zich-
Solish­
tirma
so 3
miq-
MKM da o'lchangan fraksiyalarning 
miqdori, %
Siqilgandagi 
mustahkamlik 
chegarasi, MPa
langan
namu-
nalarda
sirt,
dori,
o‘I-
mJ/kg
%
1
4
7
28
chan-
0 - 5 5 -1 0