O'zbekiston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxsus ta’lim vazirlig1 T. A. Otaqo‘ziyev, E. T. Otaqo‘ziyev bog‘lovchi

jarayonlarga o ‘xshab ketadi. A kadem ik A.A . Baykov (R ossiya)
ta ’lim otiga k o ‘ra, bu jarayonlar quyidagi chizm a b o ‘yich a davom
etadi: erish — kolloidlanishi — kristallanish.
Kalsiy oksidiga suv tegishi bilan eriydi va to ‘yingan eritma hosil
qiladi. Shu birlan birga, CaO ham gidratatsiyalanadi. To'yingan
CaO eritmasi C a(O H )2 ga nisbatan darhol o ‘ta to'yinib qoladi,
chunki CaO ga nisbatan C a(O H )2 kam eruvchan. Ana shunday o ‘ta
to‘yingan eritmadan CaO ning to ‘yingan eritmaga m os konsen-
tratsiyasi h osil b o ig u n ic h a qattiq
modda ajralib chiqa boshlaydi.
Kalsiy gidroksidi to ‘yingan eri­
tm adan m ayda-m ayda kolloid zar-
rachalar ko‘rinishida ajralib chiqadi.
Bu zarrachalar plastik xossalar tu-
fayli aralashma zarrachalari orasidagi
íshqalanishni kamaytirib, ohak xa ­
miri (yoki qorishm abop aralashma)
ning nihoyatda plastik bo‘lib qolishiga
yordam beradi.
Ohakning gidratlanuvchi yangi
zarrachalari suvni shim ib olishi va
xam ir haroratining k o ‘tarilishi nati-
jasida tezda o ‘ta to‘yingan eritma hosil
b o ‘ladi. Harorat oshishi bilan ohak­
n in g e ru v ch a n lig i k am ay a d i (7 -
rasm ). H olb u k i, k o ‘pgina boshqa
H a r o ra t, d ara ja.
7-rastn.
C a (O H )2 v a C a O lar- 
n in g h a ro ra tg a q a ra b
e ru v c h a n lig i:
/- C a O ; 2—Ca(OH)2.
93

---

b og‘lovch i m oddalarning eruvchanligi esa, aksincha, ortadi. Ohak
xam iri CaO gidratatsiyalanayotganida ajralib chiqadigan issiq
hisobiga qiziydi. G idratatsiyalanayotgan ohak zarrachalari suvni