O'zbekiston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxsus ta’lim vazirlig1 T. A. Otaqo‘ziyev, E. T. Otaqo‘ziyev bog‘lovchi

ohak xamiri massasiga sanchilgan m ustahkam kristall o ‘simtaga
aylanadi.
K arbonlashish ham ohak xam irining m ustahkam lanishiga
yordam beradi: ohak nam b o ‘lsa, havodagi karbonat angidritni
o 'ziga tortadi va quyidagi reaksiya b o ‘yich a kalsiy karbonatga
aylanadi:
C a ( 0 H ) 2+ C 0 2+ n H 20 = C a C 0 3+ ( n + 1 ) H ,0 .
Ohak qorishmalar odatda unchalik chuqur karbonlashmaydi:
bir necha oyda ko‘pi bilan 5 —7 m m ga boradi. Bunga sabab, ohak
xamiri yuzasida hosil b o ‘ladigan C a C 0 3 pardasi karbonat angidrit
gazining kalsiy gidroksidiga singib borishiga k o ‘proq to ‘sqinlik qila
boshlaydi. Shuni nazarda tutib, xulosa qilish m um kinki, kar­
bonlashish ohak xamiri qota boshlaganda qurish jarayoni m us-
tahkam ligiga kam ta ’sir k o ‘rsatadi. Shuning uchun ham ohak
xam iridan ishlangan buyum larning qotishi uchun qulay och iq -
92

---

quruq havo sharoitlarini yaratib berish (buning uchun musbat
harorat/va atrofdagi m uhit sal nam b o ‘Hshi) kerak.
Ohak qorishm a yuzasida kalsiy karbonat angidrit pardasi hosil
b o ‘ladi, bunda buyumlarning suvga chidam liligi yanada oshadi.
Kalsiy gidroksidi suvdajudayaxshi (1 litrda 1,3 grammgacha) eriydi
(holbuki, kalsiy karbonat angidritining eruvchanligi bundan 40
baravar kam, ya’ni 1 litr suvda ko‘pi bilan 0,03 g eriydi).
So'ndirilm agan tuyiígan ohak s o ‘ndirilgan ohakka nisbatan
birm uncha b o sh q ach a tartibda qotadi. U n in g kukuni suvda
qorilganida nisbatan tez quyuqlashib, tez qotadigan plastik ohak
xamiri hosil b o ia d i. Bu jarayonlar fizik-kim yoviy tabiati bilan
gidravlik va gips b og‘lovchi moddalar qotayotganda ro‘y beradigan