O‘zbеkiston rеspublikasi oliy

Asinxron motor iste’mol kuchlanishini o‘zgartirish



Asinxron motordagi magnit oqimning qiymati iste’mol kuchlanishga proportsional. Rotor E.Yu.K. va rotor toki qiymati esa stator kuchlanishiga proporsionaldir. Shuning uchun asinxron motor momenti shuningdek, maksimal moment U₁ kuchlanish kvadratiga proporsional bo‘ladi (3.21 va 3.24 ga qarang). Bu shart-sharoitlar asinxron motorni yurgazish paytida kuchlanishning ozgina bo‘lsa ham kamaytirish mumkin emasligini aniqlaydi. Agar yurgazish paytida kuchlanish 30% gacha kamayib ketsa, uning maksimal momenti 2 barobargacha kamayib ketadi. Buning natijasida motor arzimagan statik moment bilan to‘xtab qolishi va yurgazish toki ta’sirida qolib ketishi mumkin. Motorning bunday ish rejimi halokatli (avariyaviy) rejim deyiladi. Shunday holat motor yuklama ostida yurgizganda ham ro‘y berishi mumkin. Yuqorida aytilgan holatlar sust elektr zanjirlarida sodir bo‘lib, motor halokatiga ko‘proq olib keladi. Bundan himoyalanish uchun maxsus ximoya vositalaridan foydalanish maslahat beriladi.
Shu bilan bir qatorda ba’zi hollarda motorni tezligini rostlash yoki motorni ravon yurgazish uchun statorga beriladigan kuchlanish ataylab kamaytiriladi.
Asinxron motorlar tezligini is’temol kuchlanishini o‘zgartirish orqali rostlash rotorning qizib ketishiga olib kelishi mumkin, shuning uchun bunday usul alohida hollarda qo‘llaniladi:

• 
  Tezlikni nominal qiymatiga nisbatan sezilarsiz darajada kamaytirish imkonini bo‘lganda;
  
• 
  Motor validagi momentni nominal qiymatga nisbatan kamaytirish yoli bilan;
  
• 
  Yuqori sirpanishli motorlar ishlatilganda.
  

Qisqa tutashtirilgan asinxron motor yuqori sirpanishga ega bo‘lganda stator kuchlanishini rostlash mexanik xarakteristikalarni ko‘rib chiqamiz. (3.13 - rasm)
U₁ kuchlanish kamaytirilganda motorning kritik sirpanishi hamda erkin aylanish tezligi ₀ o‘zgarmas bo‘lib qoladi. Motorning maksimal momenti M_k esa taxminan kuchlanish kamayishining kvadratiga proportsional ravishda kamayadi. Mos ravishda motor mexanik xarakteristikasining bikirligi ham kamayadi. Tezlikni rostlash _{0 0}(1- S_k) oralig‘ida mumkin bo‘ladi.

Ps=	^Mn*	0 *	Sp va u shtrixlangan O	abSp to‘rtburchak yuzasiga
proporsionaldir. Pem = Mq * 0 elektrmagnit quvvat					Oad1 yuzaga proporsionaldir.

Motor validagi moment M_s=M_n nominal momentga teng bo‘lib, o‘zgarmas qiymatga ega deb qabul qilaylik. Kuchlanishning U₁₂ gacha kamayishi vaqtida motor ₀ (1- S_r) ga teng bo‘lgan tezlik bilan hamda S_r sirpanish bilan ishlaydi. Asinxron motor energetik diagrammasiga (3.37) asosan motor rotoridagi isroflar ko‘rinishida namoyon bo‘ladigan sirpanish quvvati P_s quyidagiga teng:




Shunda motor validagi foydali quvvat M_mex = M_{e *} = M_{e * 0} (1- S_r). S_r cd1 yuzaga proporsional bo‘ladi. Sirpanish quvvati (motor konstruksiyasi uning tarqalishiga mo‘ljallangan bo‘ladi) Oab S_n yuzaga proporsional. Bu yuzani shtrixlangan (O abS_n) yuza bilan O abS_r solishtiramiz. O abS_r yuza motor «c» nuqtasida ishlaganda rotordagi isroflarni bildiradi. U rotordagi nominal isroflardan taxminan 3 barobar kop. Tabiiyki motor uzoq vaqt davomida ushbu rejimda ishlaganda u qiziydi va motor ishdan chiqadi. Bunday holatdan qutilish uchun, ya’ni qizdirishsiz rostlash imkoniyati bo‘lishi uchun motor berilgan quvvatini 3
barobar oshirish kerak bo‘ladi yoki intensiv sovutishli mahsus konstruktsiyani qo‘llash kerak bo‘ladi.