O‘zbеkiston rеspublikasi oliy

Quvvatni hisoblash va elektrmotor turini tanlash.



Yuritma eletr motorini tanlashda quyidagi qator masalalar echiladi:

• 
  elektr motor quvvatini hisoblash;
  
• 
  nominal aylanish tezligini hisoblash (shuningdek mexanik uzatmaning uzatish nisbati aniqlangan);
  
• 
  yuklanish shartlari bo‘yicha ish rejimlariga ko‘ra motorni tanlash;
  
• 
  yurgazish shartlariga ko‘ra motorni tanlash;
  
• 
  motor himoya qobig‘i darajasini aniqlash;
  
• 
  atrof – muhitga ko‘ra motor konstruktiv ijrosini tanlash;
  
• 
  motorni sovutish tizimini tanlash.
  

Atrof – muhit shartlariga ko‘ra motorlar quyidagi klimatik ijrolarda tayyorlanadi. U, UXL, T, M, OM (GOST 15543 - 70) (mo‘tadil, mo‘tadil va sovuq, tropik, dengiz iqlimi).
Xizmat ko‘rsatuvchi personalning tok o‘tkazuvchi va xarakatlanuvchi qismlarga tegib ketishidan himoyalash bo‘yicha, mashina ichiga begona jismlar tushishidan, namlik va suv tushishidan himoyalash bo‘yicha quyidagi ijrolarda tayyorlanadi:
12.1-jadval

IP00	-	Ochiq elektr mashinasi, maxsus himoya yo‘q.
IP10,IP20	-	Begona jismlar tegishi va tushishidan himoyalangan.
IP11…IP43	-	Suv tomchilaridan himoyalangan, begona jismlar tegishi va ichiga tushishidan himoyalangan.
IP44 – IP54	-	Yopiq mashina, suv sachirashlaridan himoyalangan, begona jismlar tegishi va ichiga tushishidan himoyalangan.
IP55 – IP58	-	Yopiq mashina, suv sepmalaridan va uzoq vaqt suvta’sirida bo‘lganda suvning ichiga o‘tishidan himoyalangan.

Bulardan tashqari portlash xavfi bo‘lgan sharoitlarda va atrof – muhitning maxsus sharoitlarida ishlaydigan mashinalar ishlab chiqariladi.
Sovutish tizimi bo‘yicha motorlar tabiiy sovutishli, o‘zini o‘zi sovutuvchi va muqobil sovutish tizimli mashinalarga bo‘linadi.
Dinamik rejimlarda (davriy xarakatli mashinalar, kuzatuvchi yuritmalar va b.) ishlaydigan elektryuritmalar uchun rotorining kamaytirilagan inersiya momentiga ega bo‘lgan motorllarni tanlashga harakat qilinadi. Bunday sharoitlar uchun kam inersiyali elektrmotorlar ishlab chiqiladi. Krivoship – shatunli mexanizmlar uchun esa oshirilgan inersiya momentli elektrmotorlar ishlab chiqiladi. Takrorli – qisqa vaqtli rejimda va noqulay foydalanish sharoitlarida ishlaydigan yuritmalar uchun maxsus konstruksiyali motorlar ishlab chiqariladi – kran – metallurgiya xo‘jaligi motorlari.
Elektryuritmaning nominal parametrlarini tanlashda elektrmotor vali va ishchi mashinani birlashtiruvchi reduktor yoki boshqa uzatmaning uzatish soni qiymatini aniqlash masalasini halqilishga to‘g‘ri keladi. Sinxron va asinxron motorlar katta aylanish tezligi bilan ishlab chiqariladi (sinxron motorda odatda 3000, 1500, 1000, 750 va 600 ayl /min bo‘ladi). Aksariyat hollarda mashina ishchi a’zosining tezligi ancha past bo‘lishi talab qilinadi. Aylanish tezligini kamaytirish
va ishchi a’zo validagi momentni kuchaytirish uchun pasaytiruvchi uzatmalardan (reduktor) foydalanishga to‘g‘ri keladi.
Shuni ta’kidlash kerakki elektrmotorning massasi, tashqi o‘lchamlari uning nominal quvvati bo‘yicha emas, balki nominal momenti bilan aniqlanadi