O‘zbеkiston rеspublikasi oliy

Ekvivalent tok usuli.

Motordagi isroflar taxminan uning chulg‘amlardagi tok qiymati kvadratiga proporsional. Motor chulg‘amlaridan o‘tadigan tok grafigini bilgan holda, har bir aniq rejim uchun tok qiymatini aniqlashimiz mumkin. Va aynan anna shu tok motorning qizishini keltirib chiqaradideb qabul qilamiz. (I_e).

I_e = . (12.2)
Shunda motorni qizishga tekshirish sharti quyidagicha bo‘ladi
I_e≥ I_nom. (12.3)

Ekvivalent moment usuli.

Agar motor momenti toka proporsional bo‘lsa, ekvivalent moment usulidan foydalanish mumkin.
Ekvivalent moment – yuklamaning shunday doimiy momentki, uning ta’sirida dvigatetel mexanizm ishi grafigiga asosan o‘zgaruvchan moment singari qiziydi.
M_e = . (12.4)
Shunda motorni qizishga tekshirish sharti quyidagicha bo‘ladi
M_e ≤ M _n
Bu usul mustaqil qo‘zg‘atishli o‘zgarmas tok motorlari uchun, va boshqa asinxron dvigaellari uchun moment toka proporsional bo‘lgan hollarda qo‘llaniladi.

Ekvivalent quvvat usuli.

Agar motor tezligi kam o‘zgarsa va uni momentga va tokka proporsional deb olsak, ekvivalent quvvat quyidagicha bo‘ladi:

Р_e = (12.5)

Shunda motorni qizishga tekshirish sharti quyidagicha bo‘ladi


P_e ≤ P_n

(11.2); (11.4); (11.5) formulalar dviatel to‘xtab turganda uning sovutish tizimi to‘xtaganligi sababli sovutish sustlashish shartlarini inobatga olmaydi. Buni e’tiborga olgan holda yanada aniqroq formulani hosil qilishimiz mumkin

I_e = ,
Bu yerda = =0,5 motor yurgizilganda va tormozlashishda sovutishni inobatga oluvchi koeffitsient.
= 0,3 – motor to‘xtab turgandagi sovutish pasayishini inobatga oluvchi koeffitsient.

2. 
   – masala. Mustaqil qo‘zg‘atishli o‘zgarmas tok motori 12.1-rasmda ko‘rsatilgan yuklanish diagrammasi xarakteristikalari bo‘lgan rejimda ishlaydi. Parametrlar M₁= 160Nm; M₂ = 100Nm; M₃ = 40Nm; = = 10s; = 20s;
   

ω_maks = 104,5 1/s. Tsikl takrorlanadi, bu esa ish rejimini uzluksiz deb qabul qilish
imkonini beradi. Motorning kerakli quvvatini cheklangan qizish harorati bo‘yicha hisoblansin.
Echimi: Motor o‘zgarmas qo‘zg‘atish oqimi bilan ishlagani uchun. Ekvivalent moment usulidan foydalanamiz.
M_e = ;
M_e = 107,5Nm
Motorning nominal quvvati quyidagicha bo‘lishi kerak.


P_n ≥ M_e · ω_maks = 11,2 kWt

Motorning qizishi asosan uning ishlash rejimiga bog‘liq bo‘ladi. Agar motor uzluksiz rejimda ishlayotgan bo‘lsa, momentning dinamik tashkil etuvchisi uning qizishiga kam ta’sir qiladi va quvvatni statik moment asosida hisoblasa ham bo‘ladi.

Agar motor tez – tez yurgazish va to‘xtatishlar rejimida ishlasa, unda momentning dinamik tashkil etuvchisi kattagina qiymatga ega bo‘ladi. Bunday holatda avval M=1,25 – 1,3M_q shart bo‘yicha motorni tanlab, keyin uni qizishga hisoblashga to‘g‘ri keladi. Hisoblash usuli esa uchala usuldan biri bo‘la oladi. Motorni oldindan tanlash momentning dinamik tashkil etuvchisini hisoblashda uning inersiya momentidan foydalanish uchun kerak bo‘ladi. Quvvatni hisoblash ketma – ketligi motor ishlash rejimiga bog‘liq bo‘ladi.