O‘zbеkiston rеspublikasi oliy

Elektr yuritmalar tarkibidagi texnik qurilmalar - Elektr yuritmalarning tarkibi asosini elektr motorlar tashkil etadi. Elektr motorlari o‘z navbatida o‘zgarmas va o‘zgaruvchan tok elektr motorlariga bo‘linadi. O‘zgarmas tok elektr motorlari magnit tizimining qo‘zg‘alishiga ko‘ra mustaqil, ketma – ket va aralash qo‘zg‘aluvchan turlarga ajratiladi.
O‘zgaruvchan tok elektr motorlari ham o‘z navbatida asinxron va sinxron motorlarga bo‘linadi.
Tezligi va boshqa ko‘rsatkichlarni boshqarish va rostlash maqsadida elektr motorlar elektr tarmog‘iga boshqariluvchi o‘zgartgichlar vositasida ulanadi. Boshqariluvchi o‘zgartgichlar elektr motorlarning qanday tokda ishlashiga qarab o‘zgarmas yoki o‘zgaruvchan tokli boshqariluvchi o‘zgartgichlarga bo‘linadi.
Umuman olganda boshqariluvchi o‘zgartgichlarni texnik ijrosiga ko‘ra, asosan, elektrmexanik, elektrik va parametrik turlarga ajratish mumkin.
O‘zgarmas tok kuchlanishi elektrmexanik o‘zgartgichlariga o‘zgarmas tok generatorlari, o‘zgaruvchan tok kuchlanishi elektrmexanik o‘zgartgichlariga esa sinxron va asinxron generatorlar kiradi.
Elektrik boshqariluvchi o‘zgarmas tok o‘zgartgichlari - ularga, o‘zgaruvchan tok kuchlanishining o‘zgarmas tok kuchlanishiga o‘zgartiruvchi yarimo‘tkazgichli boshqariluvchi to‘g‘rilagichlar, o‘zgarmas tok kuchlanishi impulsi kengligi rostlanadigan impuls kenglik o‘zgartgichlari kiradi.
Boshqariluvchi to‘g‘rilagichlar – o‘zgaruvchan tok kuchlanishlarining qiymati boshqariladigan uzluksiz o‘zgarmas tok kuchlanishlariga o‘zgartiradi va bu o‘zgartirishlar to‘g‘rilagichlarning kuch sxemalaridagi tiristorlarning ochilish burchaklarini rostlash natijasida amalga oshiriladi.
Impuls kenglik o‘zgartgichlari – bunday o‘zgartgichlarda o‘zgarmas qiymatdagi o‘zgarmas tok kuchlanishi beriladi va kuch sxemasidagi tiristorlar yoki tranzistorlarning kommutatsiya rejimida ishlashi natijasida chiqish qismida o‘rtacha qiymati rostlanadigan uzlukli o‘zgarmas tok kuchlanishi hosil qilinadi.