O‘zbеkiston rеspublikasi oliy

- rasm. Ikki ta’minotli motorning mexanik xarakteristikalari

Ventilli kaskad va ikki ta’minotli motor sxemalarining asosiy afzalligi berilgan diapazonda tezlikni saqlashdagi yuqori F.I.K. ning saqlanib qolishidir. Odatda rostlanadigan asinxron motorlarning bu tizimlari rostlash diapazonining chegaralangan qiymatiga ega, ya’ni 2:1 gacha. Shuning uchun bu tizimlar asosan baquvvat (250 kW dan katta) turbomexanizmlar uchun (ventilyatorlar, nasoslar) ishlatiladi.
6.6. Ventilli motor.
Ventilli motor deganda sinxron mashina konstruksiyasiga o‘xshash o‘zgaruvchan tok motori, ventilli o‘zgartirgich va motor rotori holatiga elektrmotor chulg‘ami zanjirlarni ulash uchun xizmat qiladigan boshqaruv tizimlaridan tashkil topgan rostlanadigan elektr yuritma tizimi tushuniladi.
Bu ma’noda ventilli motor o‘zgarmas tok motoriga o‘xshash bo‘ladi. Unda kollektorli kommutator yordamida qo‘zg‘atish qutblari ostida yotgan yakor chulg‘amining o‘rami ulanadi.
O‘zgarmas tok motorlarning bir qancha jiddiy kamchiliklari mavjud, ayniqsa cho‘tka – kollektorli apparatining mavjudligi qator noqulayliklarni keltirib chiqaradi.

1. 
   Kollektor apparatining ishonchsizligi, va davriy ravishda ta’mir talabligi.
   
2. 
   Yakordagi kuchlanishi qiymatining va oqibatda o‘zgarmas tok motori quvvatining cheklanganligi. Bu esa ularni katta quvvatli yuqori tezlikli yuritmalarda qo‘llashani cheklaydi.
   
3. 
   O‘zgarmas tok motorlari zo‘riqish qobiliyatining va yakor tokini o‘zgartirish tempining cheklanganligi. Bu esa yuqori dinamik elektr yuritmalar uchun salbiy ta’sir etadi.
   

Ventilli motorda yuqorida sanalgan kamchiliklar bo‘lmaydi, chunki bu yerda cho‘tka – kontaktorli kommutator kontaktsiz kommutatorga almashtirilgan va katta quvvatli yuritmalar uchun ularning tiristorli turlari kichik quvvatli yuritmalar uchun (200 kW gacha) tranzistorli turlari ishlatiladi. Shunga binoan konstruksiyasi sinxron mashina bazasida yaratilgan ventilli motorlarni ko‘pincha kontaktsiz o‘zgarmas tok motorlari deyiladi. Ventilli motor boshqarilishi bo‘yicha ham o‘zgarmas tok motorlariga o‘xshash, ya’ni uning tezligi beriladigan o‘zgarmas kuchlanish qiymatini o‘zgartirish bilan rostlanadi. Rostlash sifatlarining yaxshiligi ventilli motorlarni turli mashina va mexanizmlarning yuritmalarida keng ko‘lamda ishlatish imkonini beradi.

1.