O’zbekiston respublikasi oliy ta’lim,fan va innavatsiyalar vazirligi

Hozirgi CRM muammolari.
Murojaatlar portali zo’r berib ish boshlagan, prezidentdan o’rnak olib katta-katta tashkilotlar, davlat vakillari Facebookda o’z sahifalarini ocha boshlagan, Maktablardan boshlab turli yo’nalishdagi boshqarmalargacha o’z sahifalarini yurita boshlagan edi. Bu bir qarashda SMMga o’xshasa ham, aslida tub mohiyatdan CRM edi :-D.
Facebookdagi sahifalar “boom”idan oldin bu ish bilan deyarli faqat tijoratlar shug’ullanishardi. Ularning maqsadi Facebook sahifalari orqali haqiqiy, jonli foydalanuvchilar bilan munosabatni yaxshilash, mahsulot/xizmatlar haqida xalq fikrini o’rganish edi. Tijorat vakillari ma’lum bir ma’noda nima qilayotganini bilishardi. Ammo maqsadni yaxshi tushunmay turib ochilgan sahifalar ko’paygan sari tarmoqdagi sahifalar haqiqiy CRM – iste’molchilar bilan munosabatni boshqarish emas, balki shunchaki bir tomonlama ma’lumot tashlash bilan cheklanib qoldi.
CRM yaxshi ishlagan joyda har ikki tomon bir xil munosabat bildirishi kerak. Facebook sahifasiga bo’lib o’tgan tadbir, yoki amalga oshirilgan ish, ishlab chiqarilgan mahsulot, erishilgan yutuq haqida shunchaki ma’lumot yuklab, post haqida unutish kerak emas. Odamlar bu yangilikka qanday munosabat bildirdi, ular bundan qanchalik rozi yoki norozi, muammolarni hal qilish uchun kim qanday yechimlar berayapti – bu masalalarga sahifa mas’ullari qiziqishi kerak.
Bugungi CRMlarning aksariyat xatosi aynan iste’molchi bilan muloqotning bir tomonlama o’rnatilganligida. Faqat ular ma’lumot beradi, xalq esa bildirgan fikrining faoliyatga qanchalik ta’sir ko’rsatayotganligini sezmaydi.
Mijozlar bilan munosabatni boshqarish tizimi ham Facebookda sahifa ochishga o’xshaydi, ammo u ancha ko’proq jihatlarni o’z ichiga oladi. Unda nimalar bo’lishi muhim, qaysi jihatlari yaxshiroq ishlashi kerakligi haqida bilib olish hammamiz uchun foydali.
Risoladagidek CRM xususiyatlari.
Misol keltiramiz. XYZ do’koni Toshkentning gavjum ko’chalaridan birida joylashgan. U o’zida ishlab chiqariladigan qandolat mahsulotlarini sotadi. Do’kon egasi o’z mijozlari haqida ko’proq o’rganishni istaydi. Uning fikricha, mijozlar bilan yaqin aloqalar o’rnatish orqali mahsulotlarini yanada ko’proq sotish va kattaroq daromadga ega bo’lish mumkin.
XYZ uchun maxsus CRM tizimi ishlab chiqilgan. U internetda ishlaydi va XYZning rasmiy saytiga juda yaxshi integratsiya qilingan. Bu tizimda hamma imkoniyatlar bor va unda XYZning imkon qadar barcha mijozlari haqida ma’lumot yig’ib boriladi. Quyida har bir imkoniyatni birma-bir sharhlagan holda ko’rib chiqamiz.