O‘zbekiston respublikasi oliy ta’lim vazirligi urganch Davlat Universiteti Tabiiy fanlar fakulteti biologiya yo’nalishi

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY TA’LIM VAZIRLIGI



Urganch Davlat Universiteti
Tabiiy fanlar fakulteti biologiya yo’nalishi
188-guruh talabasi Kakayeva Shemshatning
Genetika va genomika fanidan

KURS ISHI

Mavzu: Genomika fanining rivojlanish bosqichlari, mazmuni va vazifalari.
Bajardi: Kakayeva Sh.
Tekshirdi: Igamova O.


Urganch 2021
REJA:
Kirish.
I bob. Adabiyotlar sharxi.
II bob. Asosiy qism.
2.1. Genomikaning rivojlanish bosqichlari.
2.2. Genomika fanining maqsadi va vazifalari.
2.3. Genomika fanining o‘rganish uslublari.
Xulosa
Foydalanilgan adabiyotlar.

KIRISH.
Mavzuning dolzarbligi: "Genetika" entsiklopedik lug'atida N.A.Kartel genomga ikkita ta'rif beradi. Birinchidan, genom deganda ma'lum bir turdagi organizmlar xromosomalarining gaploid to'plami yig'indisi tushuniladi. Ikkinchidan, bu alloploid bo'lmagan individual virus, hujayra yoki organizmning genetik materialidir. Taqdimotimizda biz hujayra genomi bu hujayra yoki organizmning yadrosi va mitoxondriyalarida (plastidalarida) joylashgan DNKning butun agregati ekanligidan kelib chiqamiz. Ushbu ta'rif ko'pincha genomni o'rganish bilan bog'liq ishlarda qo'llaniladi. Genomning tuzilishi va funktsiyasini maxsus fan - genomika o'rganadi.
Inson genomini o'rganishdagi muvaffaqiyat "Inson genomi" xalqaro loyihasini ishlab chiqish va keyinchalik amalga oshirish bilan bog'liq holda eng aniq bo'ldi. Ushbu xalqaro loyiha turli mamlakatlarning yuzlab olimlarining sa'y-harakatlarini birlashtirdi va 1989 yildan 2005 yilgacha amalga oshirildi. Loyihaning asosiy yo'nalishlari genlarni xaritalash (xromosomalarda genlarning joylashishini aniqlash) va DNK yoki RNKning ketma-ketligi (tartib). DNK yoki RNKdagi nukleotidlar). Ushbu harakatni boshidanoq tashabbuskori Nobel mukofoti laureati olim J. Vatson edi. Akademik A.A.Baev Rossiyada shunday ixlosmandga aylandi. Loyihaga 6 milliard dollardan ortiq mablag 'sarflandi. Rossiyaning moddiy xarajatlari shunchalik mo''tadil ediki, ular xarajatlarni umumiy hisoblashda hisobga olinmaydi. Shunga qaramay, rus olimlari 3, 4, 13 va 19 xromosomalarni xaritalash bo'yicha tadqiqotlar o'tkazdilar. Loyiha inson genomidagi nukleotidlar ketma-ketligini to'liq hal qilishga imkon berdi. Aslida, bu birinchi bosqich edi - tizimli. Funktsional deb nomlangan ikkinchi bosqich genning funktsiyasini ochish bilan bog'liq bo'ladi. Genom tadqiqotlari natijasida olingan natijalar AQShda C. Kantor va K. Smit tomonidan 2000 yilda nashr etilgan birinchi "Genomika" darsligi uchun asos bo'ldi.
Mavzuning maqsadi: Organizmdagi barcha jarayonlar genlar ishtrokida amalga oshadi. Shu sababli ham genlar tirik organizmlar hayotida juda katta ahamiyatga ega. Bu kunga qadar genlar tarixi, tuzilishi va ahamiyati haqida bir qancha olimlar o’zlarining tajribalarini olib borishgan. Genlarni o’rganish ular ishtrokida boradigan jarayonlar va organizmlar hayotidagi ahamiyatini yanada chuqurroq o’rganish mavzuning bosh maqsadidir.
Ishning vazifasi: Ushbu mavzuda quyidagi vazifalarni ko’rib chiqamiz.
1) Gen va genom haqida tushuncha
2) DNK strukturasi va funksiyalari
3) Genetik xilma-xillik