O‘zbekiston respublikasi oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi farg‘ona politexnika instituti «Menejment»

Mavzuni o‘rganishga doir nazariy ma’lumotlar

1. 
   Biznes reja tayyorlanishida marketingni o‘rni.
   
2. 
   Marketing izlanishlarini o‘tkazish tartibi va tamoyillari.
   
3. 
   Mahsulot sotishni tashkil qilish.
   

Biznes reja tayyorlanishida marketingni o‘rni.
Market so‘zi ingliz tilidan olingan bo‘lib, “bozor” ma’nosini bildiradi. Marketing – alohida fan, iqtisodiyot tarmog‘i va yo‘nalish bo‘lib, bozor inftrastrukturasi, uning yillar davomida shakllangan va rivojlangan qonunlari hamda ularni faoliyatga tadbiq qilishni o‘rganadi.
Har qanday ishlab chiqarishni boshlashdan avval qanday mahsulot ishlab chiqarilishi tanlanadi. Bu tanlov quyidagi tamoyillarga asoslanadi:

• 
  Mahsulotga bozorda bo‘lgan talabning xajmi;
  
• 
  Mahsulotga bozorda bo‘lgan taklifning xajmi;
  
• 
  Mahsulotni bozordagi narxlari;
  
• 
  Mahsulotni davlat va jamiyat rivojlanishi uchun ahamiyati;
  
• 
  Mahsulotni ishlab chiqaruvchi raqobatchi korxonalar xarakteristikasi;
  
• 
  Mazkur mahsulot ishlab chiqarilishi uchun zarur xom ashyo, material, butlovchi qismlarning mavjudligi;
  
• 
  Olib kelinadigan xom ashyo, materiallar hamda sotiladigan mahsulot bozorlarigacha (kompaniya, davlat) logistika usullari va xarajatlari;
  

Yuqorida qayd etilgan masalalar to‘liq o‘rganilmasdan turib biznesni loyihalash va boshlash mumkin emas. Mazkur masalalar o‘rganilmagan ko‘plab biznes sub’ektlari ishni to‘liq boshlab ulgursadan turib inqirozga uchramoqda.


Marketing izlanishlarini o‘tkazish tartibi va tamoyillari.
Har qanday biznes - biznes g‘oyaning paydo bo‘lishidan boshlanadi. Bunda qanday mahsulotdan qancha ishlab chiqarish kerak, qanday ishlab chiqarish va qanday sotish kerak degan savol tadbirkor oldidagi ustuvor masalaga aylanadi.
SHuning uchun dastlab ishlab chiqariladigan mahsulot turi tanlanganidan so‘ng uni bozori o‘rganiladi. Bozorni o‘rganishda quyidagi masalalarga e’tiborni qaratish lozim bo‘ladi:

• 
  Ishlab chiqariladigan mahsulot nima uchun xizmat qiladi?
  
• 
  Ishlab chiqariladigan mahsulot xarakteristikasi (uning turi, o‘lchamlari, saqlanish muddati, qadoqlanishi, insonga va atrof-muxitga zarari va xokazo);
  
• 
  Mahsulot chakana savdoda (bozor, magazinlarda) sotiladimi yoki biror boshqa mahsulot uchun yarim fabrikat yoki butlovchi qism sifatida ishlatiladimi?
  
• 
  Bozorda sotiladigan mahsulot sifatida bozor sig‘imi qanchani tashkil etadi?
  
• 
  Xuddi shunday mahsulot ishlab chiqaruvchi kompaniyalar haqidagi ma’lumotlar;
  
• 
  Mahsulot ishlab chiqarish uchun zarur bo‘lgan xom ashyo yoki yarim fabrikatlar, butlovchi qismlar bozorini o‘rganish;
  
• 
  Xarid qilinadigan xom ashyo, materiallar va butlovchi qismlarni turi, qadoqlanishi, saqlanish muddatlari va shartlari, atrof muxitga ta’sirini o‘rganish;
  
• 
  Xom ashyo, material, butlovchi qismlar bozoridan korxonaga yetkazib keltirishda logistika masalalarini o‘rganish.