O`zbekiston respublikasi Navoiy kon metallurgiya kombinati Navoiy davlat konchilik instituti «Metrologiya, standartlash va sertifikatsiya»

3-TAJRIBA ISHI.


KABELNING ELEKTR SIG`IMINI ANIQLASH.

1.Ishdan ko`zda tutilgan maqsad.

1. Kabelning elektr sig`imini:

a) kabelning ayrim simlari orasidagi elektr sig`imini.
b)kabelning qobig`i va biron simi orasidagi elektr sig`imini o`lchashni o`rganish.

2. Nazariy qism.

Kabelning tok o`tkazuvchi simlari, ularni ajratib turuvchi izolyatsiyasi bilan birgalikda, shuningdek, kabelning har bir simi va uning qobig`i ma'lum sig`imga ega. Kabel tarmoqlarini hisoblashda kabelning sig`imini hisobga olish kerak, chunki:

a)kabelning sig`imi elektr zanjirlarida bo`ladigan ulash-uzish va qisqa tutashuvlardagi o`tkinchi jarayonlarga ta'sir ko`rsatadi:
b)induktiv qarshilik (elektr dvigatellari, reaktorlar) va sig`im qarshiligiga (kabel tarmoqlari) ega bo`lgan zanjirda kuchlanish rezonansi hodisasi sodir bo`lishi mumkin. Kuchlanish rezonansida, zanjirning ayrim qismlarida, kabel izolyatsiyasining butunligi uchun xavfli bo`lgan katta kuchlanishlar sodir bo`ladi.
Kabelning sig`imini kabelli liniyalarda ta'mirlash ishlari olib borilganda ham hisobga olish kerak. Kabelli qismlarda ta'mirlash ishini boshlashdan oldin, uni ikki oxiridan ajratib, ayrim simlarini o`zaro ulagandan so`ng, tamirlash ishini bajaruvchi shaxsning xavfsizligini ta'minlash maqsadida va kabelni kondensator kabi razryadlash uchun ularni yerga ulash kerak.
O`lchash natijasida olinganlar bo`yicha kabelning sig`imi quyidagi formula bilan hisoblanadi:

bu yerda I -ampermetr ko`rsatgan tok, ma

U -voltmetr ko`rsatgan kuchlanish, v
 = 2  f -o`zgaruvchan tok burchak chastotasi, sek ^-1
f –tarmoqdagi o`zgaruvchan tok chastotasi, 50 gts
C–sig`im, mkf

3. Tajriba ishini bajarish tartibi.

1. 4.1-rasmdagi sxema yig`iladi.

2. Berilgan kondensatorning sig`imini aniqlash uchun ajratgichning turli holatida tok va kuchlanishning kattaligi o`lchanadi.
a) kabelning qobig`i bilan har bir simi orasidagi sig`im,
b) kabelning simlari orasidagi sig`im o`lchanadi.

3. O`lchash natijalari 4.1-jadvalga yoziladi.

5. Har bir o`lchash natijalari asosida kabelning sig`imini hisoblab 4.1-jadvalga yoziladi.


4.1–jadval

№	Kalitlar o’langan	O’lchash joyi	O’lchashlar		hisoblashlar
			U v	I а	С mkf
1. 2. 3. 4. 5. 6.	1 , 4 1 , 5 1 , 6 3 , 5 3 , 6 2 , 6	Sim 1- qobiq Sim 2 –qobiq Sim 3 -qobiq Sim 1 – Sim 2 Sim 1 – Sim 3 Sim 2 – Sim 3

4. Tekshiruv savollari.

1. 
   Kabelning qanday konstruktiv qismlari sig`imga ega?
   
2. 
   Tamirlash ishlari olib borilayotgan kabel liniyalarida qanday xavfsizlik choralari ko`rish lozim?
   
3. 
   Tekshirilayotgan kabelning tuzilishi qanday?