O‘zbekiston respublikasi navoiy kon-metallurgiya kombinati navoiy davlat konchilik instituti

Xavfsizlikni tahlil qilish uslublari

Kasb kasalliklarining fizik (kasbga aloqador karlik, titrash kasalligi, nur kasalligi, kesson kasalligi, balandlikdan qo‘rqish kasalligi va boshqalar), biologik (infeksiya va parazitar kasalliklari, brutselloz, kuydirgi) va kimyoviy omillar ta’sirida ba’zi changlar o‘zoq vaqt nafas olinganda (pnevmokonioz, bronxit) shuningdek, jismoniy zo‘riqishda yoki shikastlanganda (nevrit, bursit) vujudga keladigan turlari farq qilinadi.

Kasb kasalliklarining kelib chiqishiga organizmning o‘ta toliqishi va kasallikka qarshi kurasha olish faoliyatining pasayishi ham sabab bo‘la oladi. O‘zbekistonda kasb kasalliklari ro‘yxati va tegishli tavsiyanomalar O‘zbekiston Respublikasi Sog‘liqni saqlash Vazirligi tomonidan tasdiqlanadi.
Ishlab chiqarish texnologiyasining takomillashtirilishi ishlab chiqarish jarayonlarini kompleks mexanizatsiyalash va avtomatlashtirishning keng joriy etilishi, mehnat va dam olishning me’yorida tashkil etilishi kasbiy kasalliklarning kamayishiga olib keladi.
Sanoat korxonalarida baxtsiz hodisalarni o‘rganish baxtsiz hodisalarning kelib chiqishiga sabab bo‘ladigan omillarni aniqlash, ularni yo‘qotish chora-tadbirlarini ko‘rish imkonini beradi. Bu ishlar asosan samarali xavfsiz ish usullarini qo‘llash, baxtsiz hodisa va kasb kasalliklarining kelib chiqishidan xoli bo‘ladigan ish sharoitini tashkil qilish hisobiga amalga oshiriladi.

3. Baxtsiz hodisalarni tahlil qilish uslublari

Baxtsiz hodisalarning sabablari asosan ikki usul yordamida aniqlanadi.

1. Statistik usul. Bu usul sanoat korxonalarida statistik hisobga olingan baxtsiz hodisalar materiallarini chuqur o‘rganishga asoslangan. Statistik usul baxtsiz hodisalarni kamaytirish borasida chora-tadbirlar ko‘rish uchun amaliy ma’lumot beradi va sanoatda jarohatlanishni ta’riflovchi chastota koeffitsienti, jarohatning og‘irlik koeffitsienti o‘rtacha ko‘rsatkichini olish imkoniyatini beradi.
CHastotali koeffitsient (Kch) 1000 ishchi hisobiga ma’lum vaqt davomida sanoat korxonalarida to‘g‘ri keladigan baxtsiz hodisalarning o‘rtacha miqdorini ko‘rsatadi. Uni quyidagi tenglama orqali aniqlash mumkin:

bu erda: N - ma’lum vaqt ichida jarohatlanganlar, ya’ni baxtsiz hodisalar soni; R - shu vaqt ichida korxonada ishlagan ishchilarning o‘rtacha soni.
Baxtsiz hodisaning og‘irlik koeffitsienti (Ko) har bir jarohatlanish tufayli o‘rtacha yo‘qotilgan ish kunlari miqdorini ifodalaydi va quyidagi tenglama bilan aniqlanadi:

bu erda: D - baxtsiz hodisaga uchraganlar tomonidan yo‘qotilgan ish kunlari soni;
Korxonaning shikastlanish darajasi, baxtsiz hodisa asorati 1000 kishi hisobiga quyidagi tenglama bilan aniqlanadi:

2. Guruhlash usuli baxtsiz hodisalarni bir xil sharoitlarda va ayrim belgilari bilan guruhlangan holda jarohatlanishlarning sodir bo‘lish chastotalarini aniqlash imkoniyatini beradi.

4.