O‘zbekiston respublikasi navoiy kon-metallurgiya kombinati navoiy davlat konchilik instituti

Terining kirlanishi-xar xil aralashmalar asosan tok o`tkazuvchilarni (metall yoki ko`mir kukunlari va boshqalar) teriga tushishi natijasidan sodir bo`lib, kishini qarshiligini kamaytiradi. Shuning uchun tokorlik va boshqa metall qirquvchi dastgoxlarga xizmat ko`rsatuvchi kishilarning qo`lini kirlanishi, qo`li toza kishilarga nisbatan tokdan jarohatlanishi yuqori bo`ladi.
ODAM TANASINING QARSHILIGIGA TA'SIR ETUVCHI ELEKTR ZANJIR PARAMETRLARI.
a.Elekrodlarni tegish joyi.
b.Tokning oshishi.
v.Kuchlanishning oshishi 300 omga tushadi.
g.Tok turi va chastotaga bog`liqligi.
d.elektrodlar yuzasi
ye.tokning uzok oqishi

O`zgarmas tokda qrshilik o`zgaruvchiga nisbatan katta bo`ladi. Chastotani oshishi tana qarshiligining kamayishiga olib keladi. Ta'sir etuvchi elektrod maydoni qancha katta bo`lsa qarshilik shuncha kichiq bo`ladi.

a. Buning ta'sirini bo`lishi kishining hamma organlarining qarshiligini xar xil bo`lishidir. Shu bilan birga elektrodlarni qo`yilishi orasidagi masofalariga ham bog`liqdir. Qarshilikni bir kishida xar xil bo`lishi uning:
-Terisining qavatini tananing xar yerida xar xil bo`lishi
-Gavda yuzasidagi terlatuvchi temirlarni tekis taqsimlanganligi
-Terida qonlarning tekis taqsimlanmaganligi
b Tokning oshishi-odam tanasidan o`tganda joylarning qizishi va to`qimalarga kaltirash ta'sirini ko`rsatadi. Bu markaziy nerv sistemaga tez javob reaktsiyasini ko`zgatib terida qon oqish yullarini kengaytiradi va oqibatda kuchaytirilgan qon bilan ta'minlanadi. Oqibatda ter ajralishi kuchayadi. Bu esa terini elektr qarshiligini kamaytiradi.
v. Kuchlanishni oshishi.Kuchlanishni gavdasiga qo`yilishi uning tula qarshiligini o`n martagacha kamaytiradi, teri osti qarshiligi kiymatigacha tushadi (300 Om).

Uteg (V)	25	50	250	250 dan yuqori
R (Ом)	2500	2000	1000	650

Tokning uzoq oqishi-20-30 V.da 1-2 minut ichida qarshilik 10-40% kamayadi.

Elektr tok urganda jarohat beruvchi faktr bu tokni tanadan oqib o`tishidir. Xarakteri, qo`ldan-qo`lga, qo`ldan-oyoqqa oqadi. Seziluvchi tok-1.1 ma ( ) 50 gts 6 ma (-)tok. Kuyib yubormaydigan tok-3-5 ma 50 gts da barmoqlar sezadi va 8-10 mA da butun qo`llar sezadi va muskullar qisiladi. 15 mA da og`riq juda seziladi va odam tok ta'siridan qutila olmaydi .Eng yuqori kishi chiday oladigan va ushlab qoladigan o`zgarmas tok 50-80 ma bo`ladi. Fibrillyatsiya-50 mA dan yuqori 50 gts da 1-3 sekundda sodir bo`ladi. O`zgarmas tokda 300 ma (porogi) yuqori chegara 5A. 5 A dan yuqori 50 gts da darrov fibrillyatsiyasiz yurak tuxtaydi.