O‘zbekiston respublikasi navoiy kon-metallurgiya kombinati navoiy davlat konchilik instituti

Jarohatlanish ko‘rsatkichlarini aniqlash uslubi



Tapografik usulda ma’lum ish uchastkalarida baxtsiz hodisalarni chastotalari haqida ko‘rgazmali ma’lumot olinadi. Statistik usul asosida shikastlanish ishchi va xizmatchilar orasida qanday taqsimlanganligi baholanadi. Baholashda ishchining yoshi, staji, kasbi, jinsi, mutaxassisligi, ish vaqti, ish turi va boshqa omillar e’tiborga olinadi. Statistik usulda aniqlanishicha asosiy baxtsiz hodisalar kechki smenada, kam stajli ishchilar orasida, yoshi katta bo‘lgan ishchilar orasida (50%) sodir bo‘ladi.
Monografik usul. Bu usul baxtsiz hodisa yo‘z bergan ayrim sex, uchastka yoki korxona bo‘limlarini har tomonlama chuqur o‘rganishga asoslangan. Asosiy diqqat e’tibor texnologik jarayonlarning cheklanishiga, ishlab chiqarishning xavfli lahzalariga va sanitariya-gigienik mehnat sharoitiga qaratiladi. Bu korxonada ro‘y bergan baxtsiz hodisalar, avariyalar, kasb kasalliklarining kelib chiqish sabablari aniqlanadi. Korxonada kelib chiqishi mumkin bo‘lgan baxtsiz hodisalarni aniqlash imkonini beradi. Bu ma’lumotlar qurilayotgan yoki loyihalanayotgan o‘xshash korxonalarda aynan xuddi shunday baxtsiz hodisalar kelib chiqmasligi uchun ogohlantirish va jarayonlarni o‘zgartirish, mukammalashtirish chora tadbirlarini ko‘rishda katta ahamiyatga ega.

4. 
   Jarohatlanish ko‘rsatkichlarini aniqlashga doir masalalar yechimi
   

Ma’lum vaqt ichida jarohatlar soni N=5, shu vaqt ichida korxonada ishlagan ishchilarning o‘rtacha soni R=100, hamda baxtsiz hodisaga uchraganlar tomonidan yo‘qotilgan ish kunlari D=15 kundan iborat. Statistik usul bo‘yicha berilgan amaliy ma’lumotlarga tayangan holda sanoatda jarohatlanishni ta’riflovchi chastota koeffitsienti, jarohatning og‘irlik koeffitsientini o‘rtacha ko‘rsatkichi, hamda korxonaning shikastlanish darajasini aniqlang.

Misolning yechilishi, chastotali koeffitsient miqdori quyidagicha hisoblanadi:

Har bir jarohatlanish tufayli o‘rtacha yo‘qotilgan ish kunlari miqdori, ya’ni baxtsiz hodisaning og‘irlik koeffitsienti quyidagicha topiladi:

Korxonaning shikastlanish darajasini aniqlaymiz:

Xulosa qilib shuni aytish mumkinki, aniqlangan statistik ma’lumotlar asosida sanoat korxonalarida baxtsiz hodisalarni o‘rgangan holda, baxtsiz hodisalarning kelib chiqishiga sabab bo‘ladigan omillarni aniqlab ularni yo‘qotish chora tadbirlarini ko‘rish imkonini beradi.

4. 
   Sinov savollari
   

1. 
   Siz qanday baxtsiz hodisalarni bilasiz?
   
2. 
   Qanday baxtsiz holatlarda 100% maosh to‘lanadi??
   
3. 
   Qanday baxtsiz hodisalar ishlab chiqarishga tegishli bo‘ladi?
   
4. 
   Forma N-1 qancha yil saqlanadi?
   
5. 
   Baxtsiz hodisalarni tekshirishda komissiya tarkibida kimlar ishtirok etadi?
   
6. 
   Kasb kasalliklarini kelib chiqish sabablarini aniqlang.
   
7. 
   Statistik usulni mohiyatini tushuntiring.
   
8. 
   Guruhlash usulini mohiyatini tushuntiring.
   
9. 
   Tapografik usulni mohiyatini tushuntiring.
   
10. 
    Monografik usulni mohiyatini tushuntiring.