O’zbekiston Respublikasi Navoiy kon metallurgiya kombinati Navoiy davlat konchilik instituti “Mashinasozlik texnologiyasi” kafedrasi

Zanjirli uzatmalarga doir mustaqil masalalar
1 – masala. Rolikli zanjirli uzatmada , aylanishlar takroriyligi , ekspliatasiya koeffisient , uzatish nisbati .
Uzatmaning geometrik o‘lchamlarini aniqlang.
Javobi. ; ; ; .
2 – masala. Tishli zanjirli uzatmada , , . Uzatma zanjirining eni hisoblansin.
Javobi. ; .
3 – masala. Rolikli zanjirli uzatma quvvat uzatadi, . Zanjirli uzatmada . Zanjirning parametrlari , . Uzatmada zanjir qiyaligi . Uzatmada hosil bo‘ladigan kuchlarni hisoblang.
Javobi. ; ; ; .
4 – masala. 3 – masala shartlari bo‘yicha zanjirning tekshiruvchi hisobini bajaring. , deb oling.
Javobi. ; .
5 – masala. Tishli zanjirli uzatmada , , , . Uzatma gorizantal joylashgan. Uzatmada hosil bo‘ladigan kuchlarni hisoblang.
Javobi. , ; ; .

4- Amaliy mashg’ulot
To‘g‘ri va qiya tishli uzatmalarning geometrik parametrlarini aniqlash.
13.1 – rasmda konussimon g‘ildirakli uzatma sxemasi ko‘rsatilgan. Konussimon g‘ildirakli uzatmaning uzatish soni
.

13.1 – rasm. Konussimon g‘ildirakli uzatma sxemasi
Konussimon g‘ildirakli uzatmaning uzatish soni DST 12289 – 76 bo‘yicha tanlanadi.
Standartda quyidagi qiymatlar tavsiya etilgan: 1; (1,12); 1,25; (1,40); 1,60; (1,80); 2,00; (2,24); 2,50; (2,80); 3,15; (3,55); 4,00; (4,50); 5,00; (5,60); 6,30.
Qavssiz ko‘rsatilgan qiymatlar maqsadga muvofiq bo‘ladi.
Tishli gardish enini koeffisienti . DST 12289 – 76 ga binoan konussimon reduktorlarni loyihalash jarayonida olish tavsiya etiladi.
Shesterna va tishli g‘ildirak tishlari soni
, (13.1)
bu yerda –bo‘luvchi konus burchagi;
(13.2)
oralig‘ida tanlash tavsiya etiladi. Tishli g‘ildirak tishlari soni
.
va ning qiymatlari butun songa teng olinadi. Bunda –ning qiymati aniqlashtiriladi . Uning haqiqiy qiymatini nominaldan farqi 3%dan oshmasligi kerak.
Konussimon tishli g‘ildiraklarning o‘lcham va parametrlari:
g‘ildirak tashqi bo‘luvchi diametri
(13.3)
– tashqi aylana modul, konussomon uzatmalarda uning qiymatini yaxlitlab olish shart emas;
tashqi konuslik masofasi
; yoki ; (13.4)
tishli gardish eni
; (13.5)
o‘rta konuslik masofasi
; (13.6)
o‘rta aylana modul
; (13.7)
o‘rta bo‘luvchi diametr
; (13.8)
g‘ildirak tishining balandligi
; (13.9)
tish kallagining tashqi balandligi
;
tish oyog‘ining tashqi balandligi
,
g‘ildirak tishi uchidan o‘tuvchi diametr
. (13.10)
Shesterna parametrlari ham huddi shu formulalarga o‘xshash hisoblanadi. Faqat ularda shesterna parametrlaridan ( , va h.k.) foydalaniladi.