O’zbekiston Respublikasi Navoiy kon metallurgiya kombinati Navoiy davlat konchilik instituti “Mashinasozlik texnologiyasi” kafedrasi

Zanjirli uzatmadagi kuchlar
Aylana kuch
, (16.13)
markazdan qochirma kuch
, (16.14)
bunda q– zanjirning ma’lum uzunlikdagi massasi.
Zanjirning osilishidan hosil bo‘lgan kuch
, (16.15)
(16.15) formulada zanjirli uzatma qiyaligini hisobga oluvchi koeffisient; uzatma gorizantal joylashganda ; qiyalik ga bo‘lganda , ga bo‘lganda , vertikal joylashganda ; – o‘qlararo masofa, da, – erkin tushish tezlanishi: .
Ko‘pincha zanjirli uzatmada zanjir tarmoqlaridagi kuchlar
,
deb olinadi. Lekin amaliy hisoblarda taranglik va kuchlarning kattasiga teng olinishi mumkin.
Valga tushadigan hisobiy kuch (yuklanish)
. (16.16)
Zanjirli uzatmani tekshiruvchi hisoblari
Zanjirli uzatmani parametrlari quyidagi ko‘rsatkichlar bo‘yicha tekshiriladi: zanjir sharniridagi bosim P; yetaklovchi (kichik) yulduzchaning ruxsat etilgan aylanishlar takroriyligi va zanjir mustahkamligining ehtiyot koeffisienti .
, (16.17)
Formulada – zanjir sharnirning tayanch yuzasi.
Aylanishlar takroriyligini tekshirish:
; (16.18)
aylanishlar takroriyligi ning ruhsat etilgan qiymati.
Zanjir mustahkamligining ehtiyot koeffisienti bo‘yicha tekshirish
; (16.19)
formulada – zanjirni uzuvchi kuch.

Tishli zanjirli uzatmani hisoblashning o‘ziga hosligi
Tishli zanjirli uzatmalarni hisoblash tartibi rolik zanjirlarinikiga o‘xshash, faqatgina ayrim parametrlarni aniqlashda o‘ziga hos formulalar ishlatiladi. Uning sxemasi 16.2 – rasmda keltirilgan.
Yetaklovchi yulduzcha tishlari soni
(lekin 17 dan kam emas), (16.20)
yetaklanuvchiniki
(140 dan ko‘p emas). (16.21)
Uzatmaning o‘qlararo masofasi, zanjirlar, yulduzcha bo‘luvchi diametri, uzatmadagi kuchlar xuddi rolikli zanjirniki kabi aniqlanadi.

16.2 – rasmi. Dumalash sharnirli tishli zanjir

Yulduzchaning tashqi diametri

. (16.22)
Tishli zanjirning asosiy parametrlari uning eni
, (16.23)
(16.23) formulada F– uzatma uzatayotgan quvvat, kWtda; – eni 10 mm bo‘lgan tishli zanjiri uchun ruxsat etilgan quvvat.