O’zbekiston respublikasi kon metallur0giya kombinati navoiy

Kar`er elementlari va asosiy kontexnik tushunchalar.

Kar`erning ish olib boriladigan va ish olib borilmaydigan bortlari mavjud.(3 rasm) bo’ladi. Yuqori pog’onaning yuqori brovkasini quyi pog’onaning quyi brovkasi bilan bog’lovchi

chiziqlar orasidagi burchak  _р

ish olib boriladigan bortning qiyalik burchagi,  _н

esa ish olib

borilmaydigan bortning qiyalik burchagi deyiladi.

3 – rasm. Kar’yerning ish olib boriladigan va ish olib borilmaydigan bortlari.

Ish olib boriladigan bortning pog’onalarini ajratuvchi ishchi maydonlarda tog’ jinslari yoki foydali qazilmalarni qazib olish ishlari amalga oshiriladi. Ishchi maydon kengligi V_r.p=40-80 m,

ishchi bort qiyalik burchagi esa

 _р =7-15˚ ni tashkil etadi. Ish olib borilmaydigan bortni tashkil

qiluvchi pog’onalar kichik kenglikdagi maydonchalarga: trasnport

в_ va himoyalovchi в_п

maydonchalarga bo’linadi. Ish olib borilmaydigan bort qiyalik burchagi 35-45˚ ni tashkil etadi.
Kar`erning ishchi borti pastki gorizontda joylashgan transheyani o’tish hisobiga shakllanadi.
Pog’onalarda zaxodka (utish) larning qazib borilishi bilan birgalikda kar`erning ishchi borti ham siljib boradi va kar`erning chegara konturiga yaqinlashadi, so’ngra ishsiz holatga keladi. Ishchi maydon esa himoya yoki transport maydoniga aylanadi.

Ish olib borilmaydigan bortni tashkil qiluvchi pog’onalar ish olib borilmaydigan pog’onalar

deyiladi.