O’zbekiston respublikasi kon metallur0giya kombinati navoiy

1.1.расм. Конни очиқ усуслда қазиб олиш схемаси.

• 
  1 – экскаватор; 2 – автосамосвал; 3 – бульдозер; 4 – бурғулаш станоги; 5 – ишчи горизонтлар; 6 – портлатилган масса; 7 – фойдали қазилма уюми; 8 – скважиналар;
  

9 – кирувчи траншея;

• 
  10 – бўш тоғ жинслар ағдармаси.
  

Aytib o’tilgan ishlar ma'lum bir tartibda o’tkazilishi kerak. Har bir ish orasida texnik sharoitlarni ta'minlay oladigan kerakli vaqt oralig’idagi ochish va qazib olish ishlari frontini, asbob uskunalar va konni butunligicha ishlatishda ishlab chiqarish va xavfsizlik ishlarini to’g’ri taqsimlashni tashkil etish lozim. Karyer maydoni chegarasida yoki uning uchastkasida tartibli va ketma-ket bajariladigan ochiq kon ishlariga qazish tizimi (sistema razrabotki) deb aytiladi. Qabul qilingan qazish tizimi quyidagilarni ta'minlashi kerak:

• 
  ishning borishidagi xavfsizlik;
  
• 
  ularning rejalashtirilishi va iqtisodiy samaradorligi;
  
• 
  karyerning ko’zda tutilgan ishlab chiqarish quvvati;
  
• 
  zaxiralarning to’lik olinishi;
  
• 
  barcha foydali qazilmalardan kompleks foydalanish;
  
• 
  kon-zaxira (nedr) va atrof muxit muxofazasi.
  

Uzoq vaqt ishlatiladigan kon laximlariga (xandak va yer osti laximlari), qoplovchi jinslarni tashishga, foydali qazilma boyliklarini yerning ustki qismida joylashgan qabul qilish punktlariga yetkazishga, yerning ustki qismidan ishlab turgan gorizontga materiallarni, asbob-uskunalarni va odamlarni tashib keltirishni ta'minlab turuvchi ya'ni yerning ustki qismidan karyer va zaboyning ishlab turgan joyigacha transportning kelishini ta'minlanishiga konni ochish tizimi (sxema vskritiya) deb aytiladi.

Umumiy xolda butun ochiq kon ishlari kompleksi bir -biriga bog’lik bo’lgan ishlab chiqarishning asosiy texnologik jarayonlarini o’z ichiga oladi. Bular quyidagilardan iboratdir:

• 
  tog’ jinslarini va foydali qazilmalarni qazib olishga tayyorlash ishlari;
  
• 
  qazish va yuklash ishlari;
  
• 
  kon massasini (qazilmani) tashish ishlari;
  
• 
  qoplovchi tog’ jinslaridan ag’darmalar hosil qilish (otvaloobrazovaniye), foydali qazilmalarni esa omborlarda to’plash yoki bo’shatish (skladirovaniye) ishlari.
  

Agar karyerda foydali qazilmalarni birinchi boyituvchanlik yoki oxirgi maxsulotgacha qayta ishlash amalga oshirilsa, bular ham ishlab chiqarishning asosiy jarayonlari tarkibiga kiradi.