O’zbekiston respublikasi jismoniy tarbiya va sport vazirligi o’zbekiston davlat jismoniy tarbiya va sport universiteti eshkak eshish nazariyasi va uslubiyati chirchiq-2020 yil

25-mavzu. Sport trenirovkasini rejalashtirish

Endi kirib kelgan eshkak eshuvchi tayyorlashda, asosan umumiy jismoniy tayyorgarlik vositalari yordamida ish qobiliyati asoslari o’rnatiladi, keng harakat doirasi ishlab chiqiladi, mashg’ulotning katta hajmlari egallanadi, eshkak eshish texnikasi asoslari o’rganiladi va mustahkamlanadi, taktik tajriba to’planadi, sportchining intelekti rivojlanadi. Sportchi sport turi bilan tanishadi.

Bu davrda maxsus tayyorgarlik hajmi mashg’ulot darslari umumiy hajmining 25-30%idan oshmaydi.
Mashg’ulotlar asosan birga qo’shilgan, katta bo’lmagan shiddatda va 1,5 dan 2 soatgacha bo’lgan davomiylikda o’tkaziladi. Umumiy tayyorgarlik bo’yicha mashg’ulotga quyidagilar kiradi: yugurish, chang’ida siljish, suzish, sport o’yinlari, umumiy ivojlantiruvchi buyumsiz mashqlar, juftlikda o’z og’irligi bilan va uncha katta bo’lmagan yuk bilan.
Eshkak eshuvchining suzishni bilish majburiy hisoblanadi, chunki bu mashg’ulot darslarining xavfsizligi bilan bog’liqdir.
Uncha katta bo’lmagan shiddatdagi maxsus tayyorgarlik bo’yicha mashg’ulotlar, asosan, bir kishilik va ikki kishilik qayiqlarda o’tkazilib, eshkak eshish texnikasi asoslarini o’rgatishga yo’naltiriladi. Qo’zg’almas o’quv apparati va toq eshkakli qayiqdagi ishlarga ko’proq e`tibor qaratish kerak. Boshlang’ich ta`lim, shuningdek kuch tayyorgarligining juda samarali vositasi hisoblanadi.
Mashg’ulotlar shiddati va hajmi sekin-asta o’sib boradi, shuningdek, musobaqalar soni ortadi, bu yerda sportchi o’zining texnik va taktik mahoratini takomillashtiradi, chalg’ituvchi omillarga turg’unlikni shakllantiradi.
Yuqori sport mahorati guruhlari uchun maxsus tayyorgarlik 70% ni, mashg’ulot yuklanmalari umumiy hajmidan kattarok hajmi tashkil qiladi.
Mashg’ulot yuklanmalarini umumiy va maxsus tayyorgarlik vositalari nisbatlarini rejalashtirishda hamda trenirovka mashg’ulotlarini o’tkazishda quyidagilarni hisobga olish zarur:
- agarda birinchi navbatda mashg’ulot hajmlari kamaytirilsa, shiddat esa nisbatan ehtiyotkorlik bilan oshirilsa yutuqlarining yanada yuqoriroq va ishinchliroq o’sishiga erishadi;
- tayyorgarlikni yanada samaraliroq oshirish uchun yuklamalarining sakrash yo’li bilan oshishi sekin-astalik bilan oshishga qaraganda afzaldir. Bu yuklamaning yangi darajasiga organizmning moslashuv zaruriyatiga bog’liqdir;
- musobaqa davrida umumiy tayyorgarlikdan voz kechish kerak emas, chunki eshkak eshuvchi uchun zarur bo’lgan tayyorgarlik davrida shakllantirilgan jismoniy sifatlar yo’qoladi;
- o’smirlik yoshida endi kirib kelgan sportchilarda hatoki ixtisoslashtirilmagan yuklanmalar ham sport natijalarining o’sishiga olib keladi;
- jismoniy sifatlardan birning eng yuqori ko’rsatqichlariga faqatgina qolganlarining muayyan darajasida erishish mumkin, ya`ni jismoniy sifatlarni tarbiyalash ularning zarur nisbatdagi garmonik ravishda har tomonlama rivojlanishini ta`minlaydi. Umumiy jismoniy rivojlanish funksional imkoniyatlar va sportchining texnik mahoratini oshirishda asos hisoblanadi, sportchining sportdagi natijalari ularga tayanadi.