O‘zbekiston respublikasi ichki ishlar vazirligi a k a d e m I y a

Guvohlar va jabrlanuvchilarni sud-psixiatriya ekspertizasidan 
o‘tkazish 
Guvoh sifatida ish uchun ahamiyatli bo‘lgan holatlarni to‘g‘ri 
idrok eta oladigan va ular haqida to‘g‘ri ko‘rsatma bera oladigan 
shaxsgina so‘roq qilinishi mumkin. Agar guvoh yoki jabrlanuvchida 
bunday qobiliyat borligiga shubha qilinsa, ekspertiza o‘tkazilishi 
shart. 
To‘la qonli guvoh o‘zi kuzatayotgan hodisalarni to‘g‘ri va aniq 
idrok etish, xotirasida saqlash, ular haqida to‘g‘ri ko‘rsatmalar berish 
qobiliyatiga ega bo‘lishi kerak. Psixiatriya ekspertizasining obyektini 
guvohlik ko‘rsatmalari va ularning ishonchliligi emas, balki ruhiy 
sog‘lom shaxs sifatida guvoh (yoki jabrlanuvchi)ning o‘zi hamda 
uning to‘g‘ri, buzilmagan ko‘rsatmalar berish qobiliyati tashkil etishi 
kerak. Guvohlik ko‘rsatmalari, garchi psixiatriya ekspertizasining 
bevosita obyekti bo‘lmasa-da, ammo psixiatr-ekspert uchun ular 
ko‘pincha guvohning psixopatologik holatini ifodalovchi qimmatli 
material bo‘lib xizmat qiladi. Ariza va ko‘rsatmalarning bema’ni 
xususiyati, ularning obyektiv ma’lumotlarga mos kelmasligi guvoh 
yoki arizachining ruhiy jihatdan sog‘lomligiga shubha uyg‘otishi 
mumkin. Bunday arizalar va guvohlik ko‘rsatmalari ba’zan o‘ziga 
yoki boshqa birovga qarshi guvohlik xususiyatiga ega bo‘lishi 
mumkin.
O‘ziga qarshi guvohlik berish ruhan sog‘lom shaxslarda ham, 
ruhiy kasallarda ham kuzatiladi. Ruhan sog‘lom shaxslarda bu 
maqsadli xususiyatga ega bo‘ladi va real motivlardan kelib chiqadi. 
Ruhiy kasallarda esa o‘ziga qarshi guvohlik berish asosida nosog‘lom 
mayllar yotadi. Ruhiy bemorlar ba’zan boshqa shaxslar sodir etgan 
jinoyatlarni o‘zlariga oladilar yoki o‘zlarini umuman mavjud 
bo‘lmagan va bema’ni g‘oyalar, depressiya holatida o‘zini ayblash 
uydirmasi, kasal xayolparastlikning oqibati bo‘lgan jinoyatlarda 
ayblaydilar. Ba’zi bir ruhan noraso shaxslarda birovning aybini 
o‘ziga olish, e’tiborini tortish yoki atrofdagilar nazarida o‘zini 
ulug‘lashga intilishi natijasi bo‘lishi mumkin. Ba’zan o‘zini ayblash 
haddan tashqari ishonuvchanlik yoki noto‘g‘ri o‘tkazilgan so‘roq 
natijasi bo‘ladi. 

---

28