O‘zbekiston Respublikasi Хalq ta’limi vazirligi tasdiqlagan тoshkenт 2005

Uyga vazifa:

1. 
   Darslikdagi §9 ni o‘qish hamda savol va topshiriqlarni bajarish.
   

9-DARS. §10. Uglerodning fizik va kimyoviy xossalari.


Darsning maqsadi: Uglerodning fizik va kimyoviy xossalari, adsorbsiya haqida o‘quvchilarga nazariy bilimlar berish.
Dars jihozlari: ko‘mirning turli xil namunalari, grafit, protivogaz, CuO, probirka, spirt lampasi, shtativ, chinni tigel.
Darsni quyidagi reja asosida bayon etiladi:

1. 
   Uglerodning fizik xossalari
   
2. 
   Adsorbsiya
   
3. 
   Uglerodning kimyoviy xossalari
   

Ko‘mirning turli xillari namunalari va grafit o‘quvchilarga ko‘rsatilib, ular asosida uglerodning fizik xossalari tushuntiriladi.

Quyidagi jadval asosida uglerodning allotropik shakl o‘zgarishlari bo‘lgan olmos va grafitning xossalari ko‘rsatib o‘tiladi:

Olmos	Grafit
Juda qattiq	Yumshoq. Qog‘ozga ishqalanganda ham mayda bo‘laklarga ajralib ketadi
Rangsiz, tiniq shaffof	Kul rang-qora, metall yaltiroqligiga ega
Elektr tokini o‘tkazmaydi	Elektr tokini o‘tkazadi

• 
  Adsorbsiya-bir modda yuzasiga ikkinchi moddaning yutilishi
  
• 
  Adsorbent-yuzasida yutilish jarayoni yuz beradigan modda
  

Protivogaz misolida ko‘mirning yutuvchanlik-adsorbent xossasi va adsorbsiya xodisasi tushuntiriladi.

• 
  Birinchi jahon urushi yillarida Germaniya halqaro shartnomani buzib, zaharli moddalardan kimyoviy qurol sifatida qo‘llangan. N.D.Zeninskiy aktivlangan ko‘mirdan foydalanib protivogaz ishlab chiqqan va bu kashfiyot bilan yur minglab jangchilarni hayotini saqlab qolgan.
  

Chinni tigelda qora rangli mis (II)-oksidi va grafit aralashmasi qizdirilganda qizil rangli mis metali hosil bo‘lishini namoyish etib, uglerodning qaytaruvchilik kimyoviy xossasi asosida dastlabki tushunchalar beriladi.