O‘zbekiston Respublikasi Хalq ta’limi vazirligi tasdiqlagan тoshkenт 2005

A
tsetilenning yonish reaksiyasidan metallarni kesish va payvandlash uchun foydalaniladi.

Mashq va masalalar:

1. 
   Molekula formulasi C₅H₁₀ bo‘lgan barcha uglevodorodlarning qisqartirilgan struktura formulalarini ifodalang. Ular tagiga nomlarini yozing.
   
2. 
   Etilen va propilenning yonish reaksiyasi hamda ularning bromli suv va kaliy permanganat eritmasi bilan reaksiyasi tenglamalarini yozing.
   
3. 
   Propilen va butenlar vodorod galogenidlar bilan qanday reaksiyaga kirishadi? Bu misolarda Markovnikov qoidasining mohiyatini tushuntiring.
   
4. 
   Etil xloridni qanday ikki usulda olish mumkin? Тegishli reaksiya tenglamalarini yozing.
   
5. 
   Qanday reaksiyalar polimerlanish reaksiyalari deb ataladi?
   
6. 
   Quyidagi o‘zgarishlarni amalga oshirish imkonini beradigan reaksiya tenglamlarini yozing:
   

1. 
   CH₄C₂H₄C₂H₆CO₂
   
2. 
   CH₃-CH₃CH₃CH₂ClCH₂CH₂CH₃CH₂OH
   

Uyga vazifa:

1. 
   Darslikdagi §33 ni o‘qish hamda savol va topshiriqlarni bajarish.
   

40-DARS. Molekulasida ikki va undan ortiq qo`shbog` bo`lgan uglevodorodlar
Darsning maqsadi: O‘quvchilarga diyen uglevodorodlarning gomologik qatori, tuzilishi, izomeriyasi va nomlanishi, kauchuklar, polimer moddalar haqida dastlabki ilmiy tushunchalarni berish.


Darsning rejasi:

1. 
   Alkadiyenlarning gomologik qatori
   
2. 
   Molekulasining tuzilishi
   
3. 
   Izomeriyasi
   
4. 
   Nomlanishi
   
5. 
   Divinil misolida:
   

1. 
   fizikaviy xossalari
   
2. 
   kimyoviy xossalari
   

6. 
   Тabiiy kauchuk
   
7. 
   Ishlatilishi.
   

Diyen uglevodorodlar C_nH_2n-2 formulaga mos keladigan uglevodorodlar bo‘lib, molekulasida ikkita -bog‘ mavjud bo‘ladi. atsetilendan farq qilib, bu bog‘lar bir joyda emas, balki turli joylardagi qo‘shbog‘lar tarzida joylashgan.

• 
  Alkadiyenlar (diyen uglevodorodlari)-tarkibida ikkita qo‘shbog‘ tutgan to‘yinmagan uglevodorodlar
  
• 
  Poliyenlar (alkatriyen va b.q.)-tarkibida ikkitadan ortiq qo‘shbog‘ tutgan to‘yinmagan uglevodorodlar
  
• 
  Ular C_nH_2n-2 umumiy formulasiga ega bo‘lgan gomologik qatorni tashkil qiladi.
  

Alkadiyenlar va poliyenlarni nomlashda tegishli alkan nomi o‘zagiga qo‘shbog‘ning sonini va –yen qo‘shimchasi qo‘shib nom hosil qilinadi.

Formula		Nomlanishi
Empirik	Struktura	Тrivial	Хalqaro