O`zbekiston respublikasi davlat soliq qo`mitasi soliq akademiyasi m. I. Kutbitdinova «institutsional iqtisodiyot»

5. Mulk-biznes. Tadbirkor. Mulk miqdori «qiymat» degan mavhum
tushunchaga aylangan sharoitda sahnaga yangi shaxs – tadbirkor va yangi mulk
ob’ekti – biznes chiqadi. Chunki nafaqat mehnat, yer va sarmoya, balki
faoliyatning alohida turi – tadbirkorlik ham «qiymatni yaratish» xususiyatiga ega.
Shaxsiy boyish masalasini hal etayotib tadbirkor munosib ijtimoiy missiya
iqtisodiy faoliyat samaradorligini oshirishni amalga oshiradi. U topgan yangi
qarorlar asta-sekin ijtimoiy normaga aylanadi. Lekin yangi qarorlar – bu nafaqat
yangi imkoniyatlar, balki yangi xatarlardir. Bir vaqtning o`zida mulkdor va
tadbirkor sifatida ishtirok etuvchi mulkdor-sarmoyador qismlarga ajrala boshlaydi.
Shu tariqa tadbirkor asta-sekin mulkdordan ajralib chiqadi. Unda hatto o`zining,
mulkdordan alohida mulk ob’ekti – biznes paydo bo`ladi.
 Sarmoyador. Tadbirkorning o`zga mulkka bo`lgan talabi sarmoyani
ijtimoiy qadr-qimmat - qiymatga ega bo`lgan cheklangan resursga aylantiradi. Bir
vaqtning o`zida tadbirkorlik faoliyatidan voz kechgan va o`zga tegishli cheklangan
resurs – sarmoyadan foydalanish huquqini to`lov evaziga sotuvchi sarmoyador-
mulkdorning ijtimoiy-iqtisodiy roli paydo bo`ladi. Sarmoyadorning shaxsiy
maqsadi mulkdan (sarmoyadan) olinadigan daromadni ko`paytirishdan iborat.