O’zbekiston respublikasi axborot texnologiyalari va kommunikasiyalarini rivojlantirish vazirligi

Konstruksiyaning hayot davri

Har bir konstruksiya o’zining rivojlanishida aniq bir bosqichlardan o’tadi. Konstruksiyaning hayot sikli faoliyat turi va ishlarni tashkilashtirish usullariga bog’liq. Ammo, har bir loyihada boshlang’ich bosqichini, amalga oshirish bosqichi va konstruksiyalash bo’yicha ishlarni tugatish bosqichlarini ajratib ko’rsatsa bo’ladi. Bu ko’rinib turibdiki, konstruksiyaning hayot sikli tushunchasi menedjer uchun eng muhim tushunchalardan biridir, chunki joriy bosqich menedjerning faoliyati, foydalanalidagian usullar va vositaviy konstruksiyalarni aniqlab beradi.

Konstruktsiya boshqaruvchilari konstruksiyaning yashash siklini etaplarga turli xil bo’lishadi. Misol uchun, dasturiy ta’minot ishlab chiqarish konstruktsiyalarida, information tizimga, talablarni tashkillashtirish, tizimni konstruktsiyalash, kodlash, testlash, espluatatsion qo’llab-quvvatlash kabi etaplarga bo’lishadi. Ammo eng ommaviylariga 4 etapga bo’lish hisoblanadi: Konstruktsiya formulirovkasi, rejalashtirish, amalga oshirish va tugallash.
Konstruktsiya formulirovkasi tushunchasi ostida konstruktsiyani tanlash dunksiyasi yotadi. Konstruktsiyalar ehtiyojlarning kelib chiqishini qondirishga qartilgan maqsadlar orqali kelib chiqadi. Ammo, kamchilik sharoitlarida barcha extiyojlarni qondirib bo’lmaydi. Shunda tanlashga to’g’ri keladi. Ba’zi bir konstruktsiyalar tanlanadi, ba’zilari esa yo’q. Qarorlar resurslardan kelib chiqib qabul qilinadi, birinchi navbatda iqtisodiy imkoniyatlar nazarga olinadi, konstruktsiyalarning samaradorligi taqqosalanadi. Amalga oshirishda konstruktsiyalarni tanalash muhimki, qanchaki konstruktsiya yirik bo’lsa, chunki yirik konstruktsiyalar yo’nalishi kelajakka qartilgan bo’ladi (ba’zida yillar) va joriy mavjud iqtisodiy mexnat imkoniyatlari nazarda turiladi.
Asosiy ko’rsatkichlar sifatida bu yerda investitsiyalarning qiymati belgilab beriladi. Boshqacha qilib aytganda “A” konstruktsiya tanlab turib “B” konstruktsiyani tanlamasdan tashkilot “B” konstruktsiya keltirishi mumkin bo’lgan foydadan voz kechadi. Konstruktsiyalarni nisbatan taqqoslashda ushbu bosqichda konstruktsiya analizi usullari qaysiki o’zida iqtisodiy, moliyaviy, kommersiali, tashkiliy, ekologik va boshqa turdagi risklar analizini mujassam etgan. Konstruktsiyalarni ushbu bosqichda boshqarishni rejalashtirish cheklangan miqdorda ishlatiladi.
Rejalashtirish. Rejalashtish konstruktsiyani amalga oshirish davomida u yoki bu ko’rinishda amalga oshiriladi. Konstruktsiyaning siklik hayotining boshida odatda ofitsial bo’lmagan boshlang’ich rejasi –konstruktsiyani amalga oshirish mumkin bo’lganda kerak bo’ladigan resurslari belgilab olinadi. Konstruktsiyani tanlashdagi qarorlar sezirarli darajada joriy konstruktsiyani baholashga asoslangan bo’ladi. Konstruktsiyaning kalit nuqtalari belgilab olinadi, topshiriqlar belgilanadiva ular o’rtasidagi bog’liqliklar aniqlanadi. Aynan ushbu bosqichda konstruktsiyalarni boshqarish tizimlaridan foydalaniladi: ierarxik ishlar strukturasi resurslari, Ganttning diagrammalari va tarmoq grafiklari, resurslarni joylash gistogrammalari. Konstruktsiyaning rejasi o’zgarishsiz qolmaydi, chunki konstruktsiyani amalga oshirish vaqtidagi holatdan kelib chiqqan holda korrektirovka amalga
oshiriladi.