O‘zbekiston respublikasi adliya vazirligi

mulkiy javobgarligi 
ko‗rsatilgan bo‗lishi kerak. Bu qoida 

---

114 
kooperativ ustavida o‗z aksini topmasa, uni davlat ro‗yxatiga 
olish man 
etiladi. 
16 yoshga to‗lgan, kooperativning maqsad va vazifalarini amalga 
oshirishda ishtirok etish 
istagini
bildirgan va bunga qodir bo‗lgan har bir 
jismoniy shaxs, basharti O‗zbekiston Respublikasi qonun hujjatlarida 
o‗zga hol nazarda tutilmagan bo‗lsa, kooperativ a‘zosi bo‗lishi mumkin. 
Mulkchilikning 
barcha 
shakllaridagi 
korxonalar 
va 
tashkilotlar, 
shuningdek boshqa kooperativlar va shirkatlar kooperativning jamoa 
a‘zolari bo‗lishi mumkin. Kooperativlar va ularning jamoa a‘zolari 
o‗rtasidagi o‗zaro munosabatlar shartnoma asoslarida quriladi. 
2-§. Qishloq xo„jaligi kooperativi (shirkat xo„jaligi)ni tashkil etish 
va tugatish tartibi 
 
O‗zbekiston Respublikasining ―Qishloq xo‗jaligi kooperativi (shirkat 
xo‗jaligi) to‗g‗risida‖gi qonuni kooperatsiyaning birlamchi bo‗g‗ini 
hisoblangan qishloq xo‗jaligi kooperativlarini (shirkat xo‗jaliklarini) 
tashkil etish, ularning faoliyati, qayta tashkil etilishi hamda tugatilishining 
huquqiy asoslarini, huquq va majburiyatlarini belgilaydi, ularning boshqa 
yuridik va jismoniy shaxslar bilan o‗zaro munosabatlarini tartibga soladi.
Qishloq xo‗jaligi kooperativi (shirkat xo‗jaligi) tovar qishloq 
xo‗jaligi mahsuloti yetishtirish uchun pay usuliga va asosan oila (jamoa) 
pudratiga, fuqarolarning ixtiyoriy ravishda birlashishiga asoslangan, 
yuridik shaxs huquqlariga ega mustaqil xo‗jalik yurituvchi subyekt 
hisoblanadi.
Qishloq xo‗jaligi kooperativlarining (shirkat xo‗jaliklarining) 
faoliyati quyidagi prinsiplarga asoslanadi:
kooperativga (shirkatga) a‘zolikning ixtiyoriyligi va undan yerkin 
chiqish mumkinligi;
kooperativ (shirkat) faoliyatida a‘zolarning o‗z mehnati bilan ishtirok 
etishi shartligi;
mahsulot yetishtirish va mehnatni xo‗jalik ichida asosan oila (jamoa) 
shartnomasi asosida tashkil etish;
kooperativ (shirkat) a‘zolarining mehnatiga ishlab chiqargan 
mahsuloti (bajargan ishi) hajmiga, sifatiga qarab haq to‗lash;
yakuniy daromadni (foydani) kooperativ (shirkat) a‘zolari o‗rtasida 
ularning mulkiy paylariga muvofiq taqsimlash;
boshqaruvning demokratik xususiyati, qarorlar qabul qilishda 
huquqlar tengligi (kooperativning (shirkatning) bir a‘zosi — bir ovozga 
ega bo‗lishi);

---

115 
kooperativ (shirkat) ustavida nazarda tutilgan tartibda uning ishi 
ustidan kooperativ (shirkat) a‘zolarining nazorat qilishi;
yer uchastkalaridan qat‘iy belgilangan maqsadda foydalanish, 
yerlarning muhofaza qilinishini va tuproq unumdorligining oshirilishini 
ta‘minlash.
Qishloq xo‗jaligi kooperativi (shirkat xo‗jaligi) faoliyatining asosiy 
turi qishloq xo‗jalik mahsuloti yetishtirishdir. Qishloq xo‗jaligi kooperativi 
(shirkat xo‗jaligi) qishloq xo‗jaligi mahsuloti yetishtirish bilan bir qatorda 
kooperativning (shirkat xo‗jaligining) o‗z hududida ham, shuningdek 
undan tashqarida ham qishloq xo‗jalik xom ashyosini qayta ishlash, oziq-
ovqat mahsulotlari, xalq iste‘mol mollari, ishlab chiqarish-texnika 
ahamiyatiga ega bo‗lgan mahsulotlar ishlab chiqarish, savdo-sotiq, 
ta‘mirlash va qurilish ishlari, yuridik va jismoniy shaxslarga xizmat 
ko‗rsatish, shuningdek qonunlarda taqiqlanmagan boshqa faoliyat turlari 
bilan shug‗ullanishga haqli.
Qishloq xo‗jaligi kooperativi (shirkat xo‗jaligi) uning muassislari 
tomonidan ixtiyoriylik asosida tashkil etiladi. Qishloq xo‗jaligi kooperativi 
(shirkat xo‗jaligi) a‘zolarining soni kooperativ (shirkat) faoliyati 
ixtisoslashuvidan kelib chiqib uning ustavida belgilab qo‗yiladi. Qishloq 
xo‗jaligi kooperativi (shirkat xo‗jaligi) qonun hujjatlarida belgilangan 
tartibda tuman hokimligida davlat ro‗yxatiga olingan kundan boshlab 
tashkil etilgan deb hisoblanadi va yuridik shaxs huquqlariga ega bo‗ladi.