O’zbekiston respublikasi adliya vazirligi toshkent davlat yuridik instituti

Qonun loyihasini muhokama qilish
- qonun ijod etish jarayonining alohida 
muhim bosqichi. Bu bosqich qonun loyihasi parlamentga taqdim etilib, u sessiya kun 
tartibiga kiritilgach boshlanadi. Qonun loyihasi ikki xil shaklda muhokama qilinadi. 
Birinchi 
holda, 
qonun loyihasi parlament sessiyasida muhokama etiladi. 
Ikkinchi holda, 
jamiyat 
hayotining o’ta muhim masalalariga oid qonunlar loyihasi parlament qarori bilan umumxalq 
muhokamasiga chiqarilishi mumkin. Barcha qonun loyihalarini umumxalq muhokamasiga 
qo’yish majburiy qoida emas. Umumxalq muhokamalari qonunchilik tajribamizda keng 
qo’llanilayotgan demokratik institutdir. 
Umumxalq muhokamasi - o’z mohiyati-e’tiboriga ko’ra qonun loyihasi yuzasidan xalq 
bilan bevosita kengashuv, maslahatlashuvdir. Bu tadbir xalq ommasi tajribasini 
mujassamlashtirish, jamoatchilik fikrini aniqlash va qonunda xalq manfaatlarini, xohish - 
irodasini to’la-to’kis aks yetti rish imkonini beradi. 
Parlament sessiyasi muhokamasiga kiritilgan qonun loyihalarini ko’rib chiqish, qoida 
10
O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisinit Reglamenti. - T., 1995, 14-bet (68-modda).

---

144 
tariqasida, ikki marta o’qish yo’li bilan amalga oshiriladi. Masalan, O’zbekiston Respublikasi 
Oliy Majlisi qonun loyihasini birinchi o’qishda uning tashabbuskori ma’ruzasini va bosh 
qo’mita yoki komissiyaning qo’shimcha ma’ruzasini tinglaydi; loyihaning asosiy qoidalari 
(konsepsiyasini) muhokama qiladi hamda o’z taklif va mulohazalarini bildiradi. Birinchi 
o’qishda ma’qullangach, qonun loyihasining matni ustida bevosita ish olib boriladi. Qonun 
loyihasini ikkinchi o’qishda u moddama-modda, bo’lim va boblar bo’yicha yoki yalpi matni 
bo’yicha muhokama qilinadi. Muhokama chogida qonun loyihasi kamchiliklarini tuzatish 
uchun tegishli qo’mita (komissiya) yoki idoralarga qaytarilishi mumkin (Oliy Majlis 
Reglamentining 79-moddasi). Ko’rib chiqish natijasiga qarab, Oliy Majlis qonunni qabul 
qiladi yoki rad etadi yoxud maromiga yetkazish uchun qaytaradi.