O’zbekiston republikasi xalq ta’limi vazirligi

Irodaviy harakatlar deganda faqat jismoniy (ya’ni muskullar
bilan bog‘liq bo‘lgan) harakatlarnigina emas, balki shuning bilan birga
axloqiy yashab, o‘sayotgan muhitga va qay holda
tarbiyalanganligiga bog‘liq bo‘ladi.
Irodaviy harakatlarning nerv-fiziologik asoslari
Odamning turli xildagi faoliyatlarida namoyon bo‘ladigan u yoki bu irodaviy faollik dastavval nerv sistemasining holatiga va irodaviy harakatlarni amalga oshiradigan nerv-fiziologik mexanizmlarining ishiga bog‘liqdir.



Irodaviy harakatlarning nerv-fiziologik asosida shartli reflekslar yotadi. I. P. Pavlov ta’limotiga ko‘ra, irodaviy harakatlarning hamma mexanizmi yuksak nerv faoliyatining butun qonunlariga bo‘ysunuvchi shartli bog‘lanishlardan, ya’ni assotsiativ jarayonlardan iboratdir. Irodaviy harakatlar mexanizmlarida, asosiy rolni kinestezik qo‘zg‘atuvchilar tufayli, ya’ni muskullar harakati tufayli yuzaga keladigan maxsus shartli reflekslar o‘ynaydi Irodaviy harakatlar ongli harakatlar sifatida optimal qo‘zg‘alish manbaining faoliyati bilan bog‘liqdirlar: Irodaviy harakatlar ongli harakatlar sifatida ikkinchi signal sistemasining faoliyati bilan bog‘liqdirlar.





Abuliya-Nerv sistemasining kasalligi irodani haddan tashqari susaytirib yuboradi. Bunday holatni abuliya deb ataladi. Abuliya holatidagi kishi juda chanqab turgan bo‘lsa ham, o‘z oldida turgan stakandagi suvni olib ichishga o‘zini majbur qilolmaydi. Ayrim harakat nerv hujayralari falaj bo‘lgan taqdirda shu hujayralar bilan bog‘liq bo‘lgan organlarni hech qanday iroda kuchi bilan ishga solib bo‘lmaydi.


Irodaviy harakatlarning asosiy bosqichlari (yoki fazalari)






Qat’iy va mustahkam qarorga kelish – irodaning yuksak sifatidir.