O’zbekiston r

O’quv tajriba uchastkasidagi dars. Darsning bu tipidan faqat nazariy bilimlarnigina emas, balki aniq uquv va ko’nikmalarni egallashda ham o’quvchilarga yordam berish uchun foydalaniladi. O’quv-tajriba maydonchasidagi darslar tabiat ob‘ektlarini tabiiy sharoitlarda o’rganishga, o’simliklarni parvarish qilishga, qishloq xo’jaligi ish qurollari bilan ishlashga o’rgatish imkoniyatini beradi. Bu darslarning bosh didiaktik maqsadi mehnatsevarlikni tarbiyalash bo’yicha bilimlarni chuqurlashtirishdir. Asosiy tuzilish elementlari – tashkiliy qism, o’qituvchilarning yo’l-yo’riq berishi, o’quvchilarning mustaqil ishlashidir.
O’quv-tajriba maydonchasidagi mashg’ulotlar rejasini keltiramiz:
- darsning vazifalari;
- darsga tayyorlanish;
- darsni jihozlash;
- dars o’tishni tashkil etish va metodikasi (dars mavzusi va maqsadini tushuntirish, muammoli savollar qo’yish, muammoli vaziyat vujudga keltirish, o’qituvchining tushuntirishi, o’qituvchining ish uslublarini ko’rsatishi, suhbat, ko’rsatilgan uslublarni o’quvchilar tomonidan takrorlanishi, butun sinf bilan amaliy ish bajarilishi, o’simliklarni parvarish qilish bo’yicha yo’l-yo’riqlar berish);
- yakuniy suhbat.
Dars boshlanishidagidek tashkiliy ravishda tugallanishi kerak. Buning uchun o’qituvchi o’quvchilarga barcha ish qurollarini to’plashni, ularni tozalab, ko’rsatilgan joyga qo’yishni taklif qiladi. Bir qism vaqt o’quvchilarning o’zlarini tartibga keltirib olishlari: ust va oyoq kiyimlarini tozalashlari, qo’llarini sovun bilan yuvishlari va hokazolar uchun qoldiriladi.
Darsni muvaffaqiyatli o’tishi va qat‘iy intizomga erishish uchun o’qituvchi yana ish boshlangungacha har bir o’quvchiga u mehnat qiladigan uchastkani ko’rsatadi, shuningdek kerakli individual ish qurollarini va ekish materialini beradi, har bir o’quvchi ish bilan band bo’lishi lozim, ish natijalari dars oxirida tekshirilishi va baholanishi kerak.
Maktab geografiya maydonchasidagi dars. Joydagi amaliy ish va kuzatishlarning ko’p qismini maktab oldi uchastkasida jihozlangan geografiya maydonchasida o’tkazish mumkin. Bunday maydonchada odatda tushuntirilishi va o’zlashtirilishi qiyin bo’lgan murakkab mavzular o’rganiladi. Geografiya maydonchasida ishni tashkil etish maktaboldi uchastkasidagidek bo’ladi. Geografiya maydonchasidagi darsga «Tabiatda suv» mavzusidagi dars misol bo’lishi mumkin. Buning uchun uchastkaga suv (vodoprovod krani) keltirilishi va tegishli suv oqimini hosil qilish kerak. Agar suv oqimi yo’liga har xil to’siqlar qo’yilsa, qirg’oqlarning yuvilish, orollarning hosil bo’lish, daryoning oqimi, irmog’i va quyilishi manzarasini vujudga keltirish mumkin. Geografiya maydonchasida o’quvchilar tepalikning tuzilishi yaxshi ko’ringani uchun, yotiq va tik yonbag’irliklarini qarab chiqadilar, keyin o’zlari qumda tepalik modelini tayyorlaydilar. Shuningdek soyni uning yaxshi ko’rinadigan qismlari — boshlanishi, oqimi, quyilishi, o’ng va chap qirg’oqlari bilan modellashtirish mumkin. Bunda ular quyoshning ufq ustidagi balandligini aniqlash uchun kun yarmidagi soyaning uzunligini o’lchashga, ufqning asosiy va oraliq tomonlarini erkin aniqlashga o’rganadilar, tabiat hodisalarini kuzatadilar va tushuntiradilar. Geografiya maydonchasidagi 3—4 sinf o’quvchilari bilan «Mahalliy belgilarga qarab ufq tomonlarini aniqlash», «Kompas bo’yicha aniqlash», «Quruqlik yuzasining shakllari», «Tog’lar» va shu kabi mavzularda dars bolalarni qiziqtiradi va katta foyda keltiradi, chunki ular amaliy faoliyat bilan bog’liqdir.