O‘zbekiston pespublikasi oliy va o‘rta maxsus

Besh yoshga kelib
bola bevosita vaziyatdan chetga chiqadigan mavzular bo’yicha 
kattalar bilan muloqot qila oladi; nutq yordamida o’z tengdoshlari bilan syujet-rolli 
mustaqil o’yinda hamkorlikni yo’lga qo’yishga qodir; tilni o’rganishda faol va 
mustaqil, bu tovushlar, qofiyalar, so’z ijodkorligida, buyumlarning nomlari va 
ularning qanday maqsadlarda ishlatilishi haqidagi savollarda ko’rinadi; tovushlarni 

---

asosan to’g’ri talaffuz qiladi («R»ni «L» ga almashtirish holatlari, «S» harfli 
so’zlarni talaffuz qilishda ayrim noaniqliklar bo’lishi mumkin). 
Xulosa: 
Bolada o’ziga nisbatan ishonchni rivojlantirish, qadr-qimmat tuyg’usini 
shakllantirish uchun katta yoshli kishi o’zining butun vujudi bilan bolani yaxshi 
tushunishini va uning yutuqlaridan xursand bo’lishini va muvaffaqiyatsizliklarida 
hamdard bo’lishini ko’rsatishi zarur. Kattalarning mehri va tengdoshlarining 
xayrixoh munosabati bolada o’ziga nisbatan hurmatni his etishda yordam beradi, 
o’zini ko’rsatish va shaxs sifatida o’sish omili hisoblanadi, unda o’zining haqiqiy 
insoniy qiyofasini ifodalashga nisbatan intilish rivojlanishiga ko’maklashadi. 
Tarbiyachi navbatdagi topshiriqni bajarishga bolalarni jalb etishdan avval 
har bil bola haqida qandaydir yaxshi so’z aytishga, ularni dadillashtirishga harakat 
qilishi kerak. Masalan: «Quyonlarni boqishni Alisherga ishonib topshiraman. 
Uning qo’llari judayam sahiy!» «Odina-g’amxo’r», «Madina juda xushchaqchaq», 
«Iroda – mehnatsevar» va shunga o’xshash bolalarga berilgan baholar ularda 
o’ziga ishonchni, xatti-harakatlariga baho bera olishni vujudga keltiradi. Bolalar 
o’zlarining yaxshi javoblari va a’lo xulqlari bilan javob berishga, o’z 
tehgdoshlariga nisbatan samimiy bo’lishga harakat qiladilar.
Mavzu yuzasidan savol va topshiriqlar: 
1.
Kichik yoshdagi bolalar nutqini o’stirish vazifalari nimalardan iborat? 
2.
Kichik yoshdagi bolalar nutgini o’stirishning metodik masalalari to’g’risida 
to’xtaling.
3.
O’rta yoshdagi bolalar nutqini o’stirishdagi asosiy vazifalari haqida 
nimalarni bilasiz?
4.
4-5 yoshli bolalar nutqning tovush tomoni qanday xususiyatlari bilan 
farqlanadi? 
5.
Maktabgacha katta yoshdagi bolalar bilan muloqot qay tarzda amalga 
oshiriladi?
6.
Maktabgacha katta yoshdagi bolalar uchun qanday mashg’ulotlar ishlanmasi 

---

tavsiya etilgan? 
7.
Bolaning har bir yosh bosqichida nutqning tovush madaniyatini tarbiyalash 
qanday amalga oshiriladi?