O'zbekiston Milliy Universiteti Tarix fakulteti “Tarix va ekskursiya-o'lkashunoslik ishi” 3-kurs talabasi Valiyeva Hilolaoyning taqdimoti

1926 – 1931 yillarda mustabid tuzum tomonidan milliy rahbar va ziyolilarning qatag'on qilinishiga sabab bo'lgan uydirmadir. «Inog'omovchilik» o'sha yillarda O'z SSR maorif xalq komissari vazifasini bajarib kelgan Rahim Inog'omov (1902 – 1938) nomi bilan bog'liq.

1926 – 1931 yillarda mustabid tuzum tomonidan milliy rahbar va ziyolilarning qatag'on qilinishiga sabab bo'lgan uydirmadir. «Inog'omovchilik» o'sha yillarda O'z SSR maorif xalq komissari vazifasini bajarib kelgan Rahim Inog'omov (1902 – 1938) nomi bilan bog'liq.

R. Inog'omov va uning tarafdorlari xalq ta'limi va madaniyatini proletarlashtirishga qarshi chiqib, VKP(b) MK O'rta Osiyo byurosi faoliyatini tugatish talabini ko'tarib chiqadilar. Shuningdek, R. Inog'omov o'zbek mehnatkashlarining oktyabr to'ntarishiga tayyor bo'lmaganliklari va uning evropalik proletar kuchlar tomonidan amalga oshirilganligi hamda rus istibdodiga qarshi mustaqillik harakatida tarixiy rolni faqat ziyolilar o'ynagan. Bizda esa hali proletariat yo'q degan dadil fikrlarni bildiradi. Maxsus uyushtirilgan viloyat plenumlarida «Inog'omovchilik» qoralanib, u bilan ayovsiz kurash olib borishga da'vat etiladi. Hatto «Inog'omovchilik»ni partiya sarflaridagi burjuaziya agenturasi deb baholashadi.

«Inog'omovchilik»ka qarshi kurash matbuotda ham davom etadi. O'rta Osiyo byurosining «Za partiyu» degan jurnalida I.Zelenskiy «Inog'omovchilik»ni qattiq tanqid qilib, uning kommunistlar tomonidan qo'llab – quvvatlanmaganligi bunga qat'iy zarba berilganligini alohida ta'kidlaydi. Raxim Inog'omovga shu kabi asossiz «aybnomalar» qo'yilganidan so'ng, uni Qashqadaryo viloyatining eng chekka qishloqlarining biriga ishga yuborishadi. Quvg'in va ta'qiblar ta'sirida R. Inog'omov matbuot orqali tavba – tazarru mazmunidagi «ochiq xat»i bilan chiqadi. Inog'omovning qarashlari xususida Mustafo Cho'qaev quyidagi fikrlarni bildirgan: « …… Biz ruslarga iqtisodiy jihatdan qaram bo'lishni istamaymiz… Mana shu haqiqatni kommunist bo'lishga shoshilgan turkistonlik yoshlar anglay boshladi… R. Inog'omov boshliq guruh o'zbeklarga o'z – o'zini boshqarish huquqini berish, Turkiston ustidan O'rta Osiyo byurosi nazoratini bekor qilinishini talab qilgan.»
«Qosimovchilik» - 1929 – 1930 yillarda milliy an'anaviy sud va huquq sohasidagi qadriyatlarni saqlab qolish tarafdorlari bo'lgan vatanparvar ruhdagi huquqshunos mutaxxasislarni mustabid sovet tuzumiga majburan bo'ysundirish yo'lidagi (repressiya) qatag'on.
1929 yilda O'z SSR Oliy sudining raisi Sa'dulla Qosimovning «Qosimovchilik», deb nomlangan ishini ko'rib chiqish boshlanadi. S. Qosimov, B. Sharipov, sudyalar M. Mirzokirov, I. Xo'jaev, sud idorasi xodimi Spiridonov ustidan 1930 yilning martida boshlangan sud jarayoni natijalari oldindan tayyorlangan yolg'onga aylantirilgan edi. Davlat va jamoat ayblovchilari S. Qosimov va maslahatdoshlarining haqiqiy jinoiy ishlarini isbot qila olmadilar.
Davlat ayblovchisi Katanyan o'zining nutqida shunday deydi: «Spiridonov rus chorizmi tarafdori bo'lsa, Qosimov – turk chorizmi uchun kurashgan, Alimov – bosmachilarning do'sti, xususiy mulkchilik himoyachisidir. Shuning uchun ular eng oliy jazo – otuvga loyiqdirlar».
1930 yilning 22 iyunida hukm e'lon qilinadi. Ularning hammasi yot sinf manfaatlarini himoya qilganliklarida, Sharipov esa bosmachilarga faol yordam berganlikda ayblanadilar. Katanyan so'nggi sud jarayonida: «… Adolatli qonun g'alaba qilsin va qon to'kilsin!» deb xitob qiladi. Qosimov va uning 3 tarafdori otib tashlanadilar.