O`zbekiston Milliy universiteti Jurnalistika fakulteti

1.2.Syujet turlari.

Har qanday voqea badiiy syujet bo‘lavermaydi. Balki muayyan badiiy konsepsiyaga asoslangan voqealar va xarakterlar birligi syujetni tashkil qiladi. Ayrim asarlarda xarakterlar mantig‘i syujetni boshqarsa, bir xil asarlarda voqealar mantig‘i syujetni tashkil qiladi, xarakterning tarixida voqealik muhim ahamiyat kasb etadi.

Syujet yaratishning quyidagi yo‘llari mavjud:

1. Syujet fantaziya mahsuli sifatida yaratiladi (“Guliverning sayohatlari”, “Kichkina shahzoda”).

2. Hayotiy-tayyor syujetlar asosida yaratiladi (tarixiy asarlar, biografik asarlar, prototiplar asosida yozilgan asarlarning syujeti bunga misol). Biz tahlilga tortgan “Boburnoma” syujeti ham aynan hayotiy-tayyyor syujet asosida yaratilgan asardir. Sababi bu voqyealarga muallif bevosita aloqador, hatto ularning ayrimlariga guvoh ham bo‘lgan.

3. Sayyor syujet yoki o‘zlashtirilgan syujet. (M.Qo‘shjonov uni “negiz syujet” deb ataydi. Masalan, “Lisonut tayr” va “Mantiq-ut tayr”, “Layli va Majnun” - umuman “Xamsa” syujetlari).

Syujetning quyidagi shakllari mavjud: