O’zbekiston milliy universiteti fakulteti

Diatomit
- bo`shroq tsementlangan diatom suv o`tlaridan tarkib topgan, sergovak, 
oq, och ko`lrang sargish kremniyli jins. Har doim tarkibida gil loyqalari uchraydi. 
Kremniyning miqdori 80 -95 % ni tashkil etadi.

---

Tryepyel 
tashqi ko`rinishidan diatomitdan uncha farq qilmaydigan, oq, och 
kulrang yoki sarg`ish tusli, ko`lda tez uqalanadigan, namni o`ziga tez yo`tuvchi kremniyli 
jins. Trepel yengil, tuproqsimon jins bo`lib, gil zarralari bilan aralashgan opal mineralidan 
tarkib topgan. Hajmiy og`irligi 250 - 1000 kgG`m3 . 
Opoka 
trepelga nisbatan zich va qattiq, och hamda to`q bo`zrangli, g`ovakli jins. 
Tarkibi asosan, opal minerali zarrachalaridaan iborat bo`lib, ba`zan bunga juda ko`p qum 
kremniyli organizm qoldiqlari aralashgan bo`ladi. 
Ko`mir tarkibidagi uglerod strukturasi va miqdoriga ko`ra ko`ngir ko`mir, 
toshko`mir va antratsitga bo`linadi.
Ko`ngir ko`mir
tarkibida 69 % karbon bo`lib, qolgan qismi vodorod, kislorod, 
azotdan iborat. U tarkibida o`simlik qoldiqlari saqlangan torfning tosh ko`mirga o`tish 
bosqichida to`planadi. U qo`ngir-qora, qo`ngir-jigarrang bo`lib, yahshi maydalanadi. 
Toshko`mir
tarkibida karbon 80%, kislorod 13%, vodorod 5%, azotning miqdori 
juda ham kam. Tuzilishi zich, qo`ngir ko`mirga nisbatan qattiq, sirti moylangandek, 
yaltiraydi, rangi qora, qoramtir kulrang.
Antratsit 
tarkibida 95 % karbon bo`lib, qolgan qismi kislorod va vodoroddan 
iborat. Uning tarkibida azot juda oz bo`ladi. toshko`mirga nisbatan juda ham qattiq bo`lib, 
tuzilishi zich va qat-qat,juda yaltiroqdir. Rangi qora bo`lib, ko`lga yo`qmaydi. 
Neft
-mutloq himiyaviy tarkibga ega bo`lmagan murakkab, o`ziga hos hidli 
suyo`qlik. Neft parafin, naftalin va aromatik qatoriga qiruvchi suyo`q uglevodorodlarning 
aralashmasidan iborat. Bundan tashqari neft tarkibida ozroq oltingugurt, azot, neft 
kislotasi, suv noorganik moddalar aralshmasi ham bo`ladi. u sargish, yashil, qo`ngir 
rangli bo`lib, moyga uhshab yaltiraydi. Neft tabiatda tarqalgan hamma geologik davr 
yotqiziqlari ichida uchraydi. 
Asfalt
(tog simolasi) - qo`ngir-qora rangli bitumsimon jins. Himiyaviy tarkibi 
80% karbon, 10% kisloraddan iborat. Zichligi 1 - 1,23 . Rangi qora bo`lib, smoladik 
yaltiraydi, bitumning hidini beradi. 

---