O'zbekiston Milliy Ensiklopediyasi indd

ЧОКМОРОВ Суймонқул (1939.9.11, 
Қирғизистон, Жонтош қ. — 1992, Биш-
кек) — қирғиз актёри, реж. Халқ артисти 
(1981). Бишкек бадиий билим юртини 
(1958) ва Ленинград тасвирий санъат, 
ҳайкалтарошлик ва меъморлик интини 
(1964) тугатган. 1969 и. «Қараш довони-
даги ўқ» фильмидаги Бахтигул роли би-
лан кинодаги фаолиятини бошлаган. До-
ниёр («Жамила»), Қораболта («Иссиқкўл 
қизғалдоқлари»), темирчи Утур («Олов-
га қуллуқ қил»), Мақсумов («Еттинчи 
ўқ», «Ўзбекфильм»), Бойтемир («Мен 
— Тяншань»), Ахангул («Вахший»), Те-
мур («Қизил олма»), Жонбов («Дерсу 
Узала»), Лао («Фердинанд Люс ҳаёти ва 
ўлими»), Озод Байрамов («Ўлан», 1978), 
Қосим («Аёлсиз эркаклар») ва б. образ-
лар Ч. ижодида алоҳида ўрин тутади. 
Тохтағул номидаги Қирғизистон Давлат 
мукофоти лауреата (1980).
ЧОЛА — қадимда ва ўрта асрларда 
Жан. Ҳиндистондаги давлат ва ҳукмрон 
сулола. Ч. давлатининг тарихий маркази 
(Чоламандала) Танжавур рнида жойлаш-
ган. Давлат тили — тамиль тили бўлган. 
10-а. охири — 11-а. бошларида Ч. кучай-
ган, унга Тамилнаднинг бошқа рнлари 
(Пандьямандала, Тондаймандала, Конгу-
мандала), Керала, Карнатака, Андхранинг 
бир қисми, Шри Ланка о. тобе бўлган. 
Бу даврда Тамилнаднинг иқтисодий ва 
маданий юксалиши кузатилган. 13—18-
а.ларда Ч. хонадонига мансуб шахслар 
Жан. Ҳиндистондаги бир қатор майда 
князликларни бошқаришган. 
ЧОЛНЎҒАЙ — ўзбек уруғларидан 
бири. 
Асосан, 
ўзбекларнинг 
қипчоққабиласининг 
тўққизуруғ 
(туғузбой) гуруҳи таркибига кирган. 
Дастлабки Ч.н.лар 16— 17-а.ларда Даш-
ти Қипчоқнинг ғарбий қисмида Нўғай 
хонлигининг емирилиши натижасида 
ҳар хил кўчманчи уруғ ва қабилаларнинг 
қолдиқларидан вужудга келган. Сўнгра, 
Ч.н.лар Дашти Қипчоқ қабилалари тар-
кибига кирганлар. 17-а.нинг охири — 
18-а.нинг бошларида қипчоқларнинг 
катта бир гуруҳи Зарафшон водийсига 
жойлашган.