O'zbekiston Milliy Ensiklopediyasi indd



Download 2,2 Mb.
Pdf ko'rish
bet304/328
Sana24.02.2022
Hajmi2,2 Mb.
#207098
1   ...   300   301   302   303   304   305   306   307   ...   328
Bog'liq
O zbekiston Milliy Ensiklopediyasi - E harfi

ЭФИРЛАР таркибида кисло-
род бўлган органик бирикмалар. Улар 2 
гуруҳга: оддий Э. (К — О —К
1
) ва мурак-
каб Э. (К СОО К
1
) га бўлинади (бу ерда К 
ва К
1
— СН
3
; С
2
Н
5
; С
3
Н
7
; С
6
Н
5
каби орга-
ник радикаллар).
Оддий Э.га сув молекуласидаги 2 
водород ўрнини бир валентли углеводо-
родлар радикаллари алмашган моддалар 
сифатига қаралади (мас, диэтилэфир 
С
2
Н
5
—О—С
2
Н
5
). Агар Э. таркибидаги 
радикаллар турлича бўлса, улар аралаш 
эфирлар дейилади (мас, метилпропил 
эфир СН
3
—О— С
3
Н
7
). Табиатда фенил ва 
нафтил Э. учрайди.
Ёғ қатори Э.и, одатда, рангсиз 
суюқликлар бўлиб, сувдан енгил, те-
гишли спиртлардан пастроқ трада 
қайнайди. Ароматик қаторнинг оддий 
Э.и ҳисобланган дифенил Э. ва нафтил 
қатори Э.и, одатда, қаттиқ моддалардир. 
Оддий Э. органик эритувчиларда яхши 
эрийди, қуйи оддий Э. сувда оз эрийди. 
Оддий Э. саноат миқёсида спиртларга 
сульфат кислота таъсир эттириб олина-
ди. Саноатда эритувчи сифатида кенг 
қўлланади. Улардан пластификаторлар, 
хушбўй моддалар синтез қилинади, ор-
ганик синтезда ярим хом ашё сифатида 
фойдаланилади.
Мураккаб Э.да углеводород радика-
ли кислород атоми орқали анорганик 
ёки органик кислоталар билан бириккан 
бўлади. Буларга сирка этил эфир (эти-
лацетат) ёки нитрит кислотанинг этил 
эфири (этилнитрит) мисол бўла олади. 
Мураккаб Э. табиатда ёғлар ва восклар 
сифатида учрайди. Фосфат кислота Э.и 
инсон ва ҳайвонларда моддалар алмаши-
нувида муҳим аҳамиятга эга. Мураккаб 
Э.нинг аксарияти сувда эримайдиган
зичлиги сувникидан кичик, мева ҳидига 
эга суюқликлардир. Булар, асосан, эте-
рификация усули билан олинади. Му-
раккаб Э.га совунланиш реакциялари 
тавсифлидир. Қуйи мураккаб Э. (этила-
цетат) эритувчилар сифатида, ўрталари 
(нок эссенцияси) озиқ-овқат саноатида 
ишлатилади. Сульфат кислота Э.и орга-
ник синтезда, нитрат кислота Э.и (нитро-
глицерин) эса портловчи моддалар сифа-
тида қўлланади.

Download 2,2 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   300   301   302   303   304   305   306   307   ...   328




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish