O’zbеkistоn хаlq tа’limi vаzirligi

CH tovushi til oldi, qorishiq portlovchi, jarangsiz undosh tovush bo‘lib, so‘zning boshida (chaqa, chigit, chuqur), o‘rtasida (achchiq, ochiq, ko‘cha) va oxirida (och, uch, kech ) keladi. Ayrim so‘zlarda o‘zidan keyingi jarangsiz undoshlar ta’sirida talaffuzda sh tovushiga o‘tadi: kechdi>keshti, qochdi>qoshti, sochdi>soshti.
L tovushi til oldi, portlovchi-sirg`aluvchi, jarangli (sonor) undosh tovush bo‘lib, so‘z boshida (lagan, latifa, lof), o‘rtasida (olis, uloq, belgi ) va oxirida (kasal, kel, yol) keladi. Bu tovush so‘z o‘rtasida kelganda so‘zlashuv nutqida ko‘pincha tushib qoladi: olsa>osa, kelsa>kesa, bo‘lsa>bo‘sa, kelgan>kegan.
R tovushi til oldi, portlovchi-sirg`aluvchi, titroq, sonor, jarangli undosh tovush bo‘lib, so‘z boshida (randa, rang, ruh), o‘rtasida (arra, mo‘ri, baraka) va oxirida (bozor, hozir, huzur) keladi. Bu tovush sof o‘zbekcha (turkiycha) so‘zlar boshida qo‘llanmaydi.
Y tovushi til o‘rta, sirg`aluvchi va jarangli undosh tovush bo‘lib, so‘z boshida (yigit, yo‘l, yil), o‘rtasida (sayr, qayir) va oxirida (to‘y, uy, oy) keladi.
K tovushi til orqa, sof portlovchi, jarangsiz undosh tovush bo‘lib, so‘z boshida (katta, kim, ko‘p), o‘rtasida (ikki, aka, uka) va oxirida (tilak, yuk, to‘k) keladi. Bu tovush bilan tugagan ko‘p bo‘g`inli so‘zlarga unli bilan boshlanuvchi qo‘shimcha qo‘shilganda, k tovushi g tovushiga o‘tadi va bu holat yozuvda ham aks etadi: malak>malagi, ko‘ylak>ko‘ylagim.
G tovushi til orqa, sof portlovchi, jarangli undosh tovush bo‘lib, so‘z boshida (gulxan, gilam, go‘zal), o‘rtasida (tugun, agar, egri) va oxirida (barg, biolog, pedagog) keladi. Bu tovush sof o‘zbekcha so‘zlar oxirida deyarli qo‘llanmaydi. G tovushi bilan boshlanadigan qo‘shimchalar k tovushi bilan tugugun so‘zlarga qo‘shilganda k tovushiga aylanadi: ko‘k+ga > ko‘kka, boq+gan >boqqan. O‘zlashma so‘zlarda bunday o‘zgarish bo‘lmaydi: geologga, biologga.