O’zbеkistоn хаlq tа’limi vаzirligi

Kirill grafikasi asosidagi o‘zbek alfavitda 35 ta shakl bo‘lib, bu shakllardan 33 tasi harf, 2 tasi belgidir. Har bir harfning bosh va kichik shakli (Aa), bosma va yozma shakllari bor. Har bir harf o‘z nomiga ega. Harf nomini bilish va uni to‘g`ri talaffuz qilish muhim amaliy orfoepik ahamiyat kasb etadi, chunki tildagi qisqartma so‘zlarni to‘g`ri o‘qish uchun harf nomlarini bilish zarur. Masalan, BMT – be – em – te.

Kirill grafikasi asosidagi alifbo quyidagicha tartiblashtirilgan:
Аа, Бб, Вв, Гг, Дд, Ее, Ёё, Жж, Зз, Ии, Йй, Кк, Лл, Мм, Нн, Оо, Пп, Рр, Сс, Тт, Уу, Фф, Хх, Цц, Чч, Шш, Ъъ, Ьь, Ээ, Юю, Яя, O‘o‘, Ққ, Ғғ, Ҳҳ.
Muayyan tartibda joylashtirilgan shakllar yig`indisi alfavit deyiladi. Bu alifboda 10 ta unli harf (a, o, i, u, o‘, e, e, yo, yu, ya) bo‘lib, ular 6 ta unli tovushni ifodalaydi. Bulardan to‘rttasi (e, yo, yu, ya) yolashgan (grafema) tovushlar bo‘lib, ularning 2 holati farqlanadi: 1.Ba’zi so‘zlarda undoshdan keyin kelib, u bilan birga bitta bo‘g`inni hosil qiladigan va bir tovushni (a, u, e, o) ifoda etadigan holati: ter-ter, syujet-sujet, sentyabr-sentabr, rejissyor-rejissor kabi. 2.So‘z boshida va bo‘g`in boshida kelib, ikki tovushni (e, yu, ya, yo) ifoda etadigan holati: yostiq-yostiq, yurak-yurak, quyosh-quyosh, yanvar-yanvar va hokazo.
Yuqoridagi alfavitga o‘zbek tilining tovushlari tabiatidan kelib chiqib, 4 ta harf (o‘, q, g`, h) qo‘shilgan. Kirill yozuvida 2 ta belgi (ъ, ь) bo‘lib, ular tovush bildirmaydi. Ayirish belgisi (ъ, ‘) unlidan keyin kelganda o‘sha unlining cho‘ziq aytilishi (ma’no, e’lon kabi), undoshdan keyin kelganda bo‘g`inlarni ajratib aytilishini (sur’at, jur’at kabi); yumshatish (ь) belgisi esa ruscha-internatsional so‘zlarda o‘zidan oldingi undoshning yumshoq aytilishi uchun (albom, sirkul) xizmat qiladi.
Alfavitdagi j harfi 2 tovushni, portlovchi j (jayron) va sirg`aluvchi j (jurnal) tovushini ifodalaydi. Alfavitdagi n va g harflari alohida n va g tovushlarini yozuvda ifodalash bilan birga, birikma shaklida sayoz til orqa burun tovushini (ng) ifodalash uchun ham xizmat qiladi (tong, bodring kabi).