Arab tilida harflar



Download 23,98 Kb.
Sana16.03.2022
Hajmi23,98 Kb.
#494787
Bog'liq
Arab tilida harflar


Arab tilida harflar
Arab tili grammatikasida ma’noli harflarning hammasi mabniydir , ya’ni hech qachon oxiri o’zgarmaydi.Undan tashqari ma’noli harflar(ma’no anglatish–anglatmasligiga ko’ra harflar ikki turga bo’linadi: 1)Alifbo harflari, ular ma’no bildirmaydi. Masalan,أ, ب, ت; 2)Ma’no harflari, ular ma’no bildiradi. Masalan, أن, أو. Alifbo harflari hech qanday ma’noni anglatmagani bois ularga to’xtalib o’tirmaymiz. Ma’noli harflarni esa batafsil yoritib o’tamiz)ning o’ziga xos alohida alomatlari mavjud emas.
Harflar yolg’iz o’zi kelganida ma’no bildirmaydi , lekin ism yoki fe’llarga qo’shilib kelsa , unda qandaydir vazifani bajaradi. Masalan, لن harfini olaylik. Yolg’iz o’zi turibdi. Tugal ma’no bildirmayapti. Biroq ana shu paytda لن أكتب deb yozilsa , ya’ni fe’l bilan kelganida Hech qachon yozmayman degan ma’noni bildirmoqda.
Yuqoridagilarni xulosalab quyidagi to’xtamga kelish mumkin: Demak, O’zida ismga ham , fe’lga ham dalolat qiluvchi alomatlar bo’lmasa , biror ma’no-mazmun anglatmasa , ism va fe’lga qo’shilib qo’llansagina, ma’no bildirsa ana shu harfdir.
Arab tilida harflar quyidagi xususiyatlariga ko’ra turlanadi:

  • Nechta harfdan tashkil topishiga ko’ra;

  • Gapdagi o’rniga ko’ra;

  • Kalimalarning e’robiga ta’sir qilish-qilmasligiga ko’ra;

  • Ma’lum bir turdagi kalimalar bilangina qo’llanishiga ko’ra.

1)Nechta harfdan iborat ekanligiga ko’ra turlari:

  • 1 harfdan iborat. Masalan, ء, ا, ب, ت,س, ف, ك, ل, م, ن, ه, ي

  • 2 harfdabn iborat. Masalan,إذ , ال, أم, أن, إن, أو, أي, إي, قد, كي, لا, لم, لن, لو, ما, مذ, من, ها آ

  • 3 harfdan iborat. Masalan, آي, أجل, إذا, إذا, ألا, إلى, أما, أن, إن, أيا,بلى, ثم, خير, جلل, خلا, رب, سوف, عدا, عل, غلى, لات, ليت, منذ, نعم, هيا

  • 4 harfdan iborat. Masalan,لكن, لعل , لما, لولا, لوما, هلا ,إذما, ألا, إلا, أما, إما, حاشا, حتى, طأن, كل

  • 5 harfdan iborat. Masalan,إنما, أنما, لكن

2)Gapdagi o’rniga ko’ra turlari:

  • Javob harflari(أخرف الجراب): لا, نعم, بلى, إي, أجل, جلل, خير, إن

  • Inkor harflari(أحرف النافي):لم, لما, لن, ما, لات, إن

  • Shart qo’yuvchi harflar(أحرف الشرط):إن, إذما, لوما, لولا, أما

  • Qattiq undovchi harflar(أحرف التحضبض):ألا, ألا, هل, لولا, لوما

  • Harakat nomi harflari(حروف المصدرية): أن , أن, كي, لو ,ما

  • Kelajakka dalolat qiluvchi harflar(أخرف الاسنقبال): س, سوف, أن, إن, لن

  • Ta’kidlovchi harflar(أحورف التوكيد):إن, أن, ل, قد

  • Bog’lovchi harflar(حروف العطف): ثم, أو أم, لا, بل, لكن, و, ف,

  • Undalma harflari(حروف النداء): آ, يا, ها, ا, هيا

  • Jar harflari(حروف جار): إلى, على, مذ, منذ, عن, في, من, رب, ب, ل, مع

  • Jazm harflari(حروف جازم): لم, لما, ل, إم, أّذما

Kalimalarning e’robga ta’sir qilish-qilmasligiga ko’ra turlari:

  1. Kalimalarnning e’robiga ta’sir qiluvchi harflar arab tilida a’mil harflar deb nomlanadi va ular quyidagilardir: إن va uning o’xshashlari, jar va jazm harflari, shart harflari, kuchli undovchi harflar, masdariyya harflari, kelajakka dalolat qiluvchi harflar;

  2. Kalimalarning e’robiga ta’sir qilmaydigan harflar g’oyru a’mil deb nomlanadi va ularv quyidagilardir: a’tf harflari, kuchli undovchi harflar.

A’mil harflar:

  1. Faqat ismga ta’sir ko’rsatuvchi harflar: jar harflari;

  2. Faqat fe’lga ta’sir qiluvchi harflar:nafiyb harflari va tanbeh harflarining ayrimlari, kuchli undovchi, harakat nomi, kelajakni bildiruvchi va jazm harflarinig barchasi;

  3. Kalimalarning bariga bir xilda ta’sir qiluvchi harflar: ما, لا, و , ف

Arab tilida harflarning soni 80 tadan oshmaydi. Lekin shunday harflar borki, ular bir necha ma’nolarni anglatadi. Masalan birgina و harfini olaylik. Buni quyidagi misollar orqali tushunib olamiz.



  • جاء يوسوف و محمود Mahmud va Yusuf keldi.(Bu yerda bog’lovchi vazifasida kelmoqda)

  • جاء يوسوف و السيارة Yusuf mashinada keldi.(Bu yerda ish harakati nimaning yordamida bajarilgani bildirib kelmoqda )

  • لم يأمر يوسوف بالصدق و يكذب Yusuf ozi ham yolg’on gapirib rostgo’ylikka buyurmadi.(Bu yerda bir ish harakat bilan baravar qaysi ish harakati bajarilganini anglatmoqda)

  • و الله أمس ما جاء يوسوف Allohga qasamki, kecha Yusuf kelmadi.(BU yerda qasamni bildirmoqda)

  • جاء يوسوف و البشر على الوجهه Yusuf xursandligidan yuzi yorug’ holda keldi.(Bu gap qolganlaridan farqli o’laroq, ish harakati qanday holatda amalga oshgani anglashilmoqda)

Download 23,98 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish