O‘zbekiston davlat jahon tillari universiteti

Bahs – munozarali darslar

AFZALLIKLARI	KAMCHILIKLARI	TAYYORLANISH
Hech bo‘lmaganda ma’ruzadan keyin talabani o‘ziga jalb qiladi.	Vaqt nazorati muhokama imkoniyatlariga ta’sir qilishi mumkin.	O‘qituvchi ma’ruza davomida ma’ruzaga mos savollar bera olishga tayyor bo‘lishi kerak .
Talabalar savol beradi, aniqlik kiritadi va dav’at qila oladilar.	Natijaviylik muvofiq savollar va muvofiq muhokama bilan baholanadi.	O‘qituvchi leksiyaga doir qiyin savollarni oldindan bilishi va ma’suliyat bilan tayyorlanishi kerak.
Ma’ruzalar bahslar bilan boyitilishi mumkin.	O‘qituvchidan vaziyatni qisqa muddatda o‘zgartira olish talab qilinadi.

Muammolarni do‘stona muhokama qilish darslari
Bu texnika jamoa a’zolarini bir-biriga xalaqit bermagan holda g‘oyalarini taklif qilish va muammoni yechish asosida quriladi
Qisqacha ifoda
Mazkur texnika mustaqil yoki guruh bilan amalga oshirilishi mumkin; undan foydalanishda, ishtirokchilar ruhlantiriladi va berilgan masala bo‘yicha darhol o‘zlarining fikr–g‘oyalarini bo‘lishishlari talab qilinadi. Buning asosiy jihati jarayon davomida bir-biriga xalaqit bermaslik .yangi fikrlar yaxshiroq fikrlarni rivojlantirishga imkon berilishidadir. Bu texnikadan yagona va shakllangan fikrni ko‘plab fikrlar orasidan tanlab olishda, g‘oyaviylikni rivojlantirishda foydalaniladi.
Qarama-qarshi fikrlarni rivojlantirishning asosiy vositasi maksimal darajadagi fikrlar sifati orqali muammoning yechimi yengillashtirishni maqsad qilgan. Qancha ko‘p sonli g‘oyalar to‘plansa, shuncha keskin va natijali yechimni topish imkoniyati kuchli bo‘ladi. Bu texnika mustaqil amalga oshirilganda ma’lum vaqt mobaynida kutilgan natijaga erishiladi. Mustaqil, yolg‘iz shug‘ullanganda bu orqali mutlaq yangi qarashlar, fikrlarga erishish mumkin. Bu jarayon chegarasiz davom etishi mumkin. Natija bevosita shaxsning o‘tmishi, hozirgi kuni va kelajagi orqali aniqlanadi.
Guruh bilan ishlanganda tanqidiy fikrni doim ushlab turishga urg‘u beriladi. Qaysidir fikr noto‘g‘ri bo‘lishi mumkin, degan fikrga darhol kelish o‘rniga keyingi tanqidiy jarayonga fikrlar jamlashga yoki qo‘shishga e’tibor qaratiladi. Ishtirokchilarni noodatiy g‘oyalarni taklif qilishi uchun qo‘llab-quvvatlaydigan muhit yaratiladi.
Bu texnikaning ko‘plab turlari bor, lekin eng ko‘p ishlatiladiganlari:
– yangi mahsulot (fikr) rivoji – yangi mahsulot uchun g‘oyalarni to‘plash va mavjuslari uchun rivojlanishga erishish;
– e’lon qilish – guruhlar uchun g‘oyalarni rivojlantirish;
– birlashgan ariza dizayni – har bir jarayonni tezlashtiradi;
– muammoni yechish – muaommolar, muammoning ildizi, tanlaniladigan yechim, rivojlanish;
– jarayonni boshqarish – biznesni rivojlantirishni yo‘llarini topish va mahsulot jarayoni;
– dastur boshqaruvi – mijozni obyektiv aniqlash, rivojlanganlik, tavvakkallar, manbalar, ish qog‘ozlari, rol, ma’suliyat, topshiriq, muammolar;
– jamoa qurilishi – ishtirokchilarni o‘ylashga majbur qiladigan g‘oyalarni bo‘lishish va muhokama qilish.
Texnikaning odatdagi ko‘rinishi uchun ish tartibi:
O‘rtacha kenglikdagi xona guruh a’zolari bir-birini ko‘ra olishi uchun qulay shaklda joylashtirilgan 12 ta stul bilan jihozlangan. Xarita, doska, yuqoridan o‘rnatilgan proektor. Xona telefon, soat va boshqa xalaqit beradigan narsalardan xoli.
Oltitadan yigirmatagacha shu fanga qiziquvchilar taklif qilinadi (shu sohada malakali bo‘lishi shart emas).
Doskaga fan mavzusini yoki muhokama qilinishi kerak bo‘lgan muammo yoziladi. Bu ko‘pincha savol tarzida qabul qilinadi.
Barcha o‘z fikrlarini qog‘ozga yozadi. Fiklar doskada birlashtiriladi. Birgina mavzu bir soat mobaynida muhokama qilinishi mumkin. Eski hisoblangan barchang o‘z fikrlarini birma – bir yozib chiqish metodi ancha sekindir. Chunki hamma so‘nggi g‘oyani yozuvchini navbati kelmaguncha kutib turishi kerak. Fikrlar izohlarsiz, qisqa yozilishi kerak.
Jarayonga yordamlashish uchun bitta odam tanlang. Bu barchaning faol ishtiroki, erkin tanqid va muhitni ta’minlaydi. Hattoki kulgili va mantiqsiz g‘oyalarni ham qo‘llab-quvvatlang.
5 minutdan 20 minutgacha bo‘lgan vaqtda yordamlashuvchi g‘oyaning tugallanish qismini belgilaydi (boshqasiga navbat beradi).
–Biror maqsad yuzasidan asoslangan g‘oyalarni jamlang. Yordam beruvchi shaxs jarayon davomida muhokamani qo‘llab – quvvatlaydi.
–Har bir mavzu muhokamasidan so‘ng, keyingisini muhokamasiga shoshiling.
–Qatnashuvchilarning barchasi g‘oyalarni tushunganligiga ishonch hosil qilish uchun ro‘yxatni boshidan oxirigacha qayta ko‘rib chiqing, Ro‘yxatdagi takrorlanuvchi va mantiqsiz jihatlarni bartaraf qiling.
–Tashakkur bildirib minnatdorchilik sifatida barchani tegishli baholar bilan taqdirlang.