O’zbеkiston aloqa va axborotlashtirish

 
sarflar va ishlab chiqarish hajmini taqqoslash usuli 
Chizmada iqtisodiy muvozanatga Ye nuqtada erishiladi, ya’ni aynan 
shu nuqtada ishlab chiqarilgan sof milliy mahsulot hajmi (SMM
Е
) iste’mol 
qilingan mahsulot hajmiga (S+1
PЕ
) teng keladi.
To’la bandlik sharoitida yalpi sarflar SMM hajmi bilan mos 
kelmasligi mumkin. Bu mos kelmaslik chizmada retsession yoki 
inflYatsion farq ko’rinishida ifodalangan. yalpi
sarflarning SMM 
hajmidan kam bo’lgan miqdori retsession farq,
yalpi
sarflarning 
SMM hajmidan ortiqcha bo’lgan miqdori inflyatsion farq deyiladi.
Jamg’arma va i
nvestitsiya
larni taqqoslash usulining 
mohiyati 
shundaki, ishlab chiqarilgan mahsulotning har qanday hajmi shunga mos 

---

257 
daromad hajmini beradi. Biroq avval bu daromadning bir qismini iste’mol 
qilmasdan jamg’armaga qo’yishi mumkin. Jamg’arma "sarflar — 
daromadlar" oqimidan potentsial sarflarni olib qo’yish hisoblanadi. Bunda 
jamg’armaga qo’yilgan mablag’ investitsiyalar bilan to’liq qoplansa, yalpi 
sarflar ishlab chiqarish hajmiga teng bo’ladi (14.3-chizma). 
14.3-chizma. Iqtisodiy muvozanat darajasini aniqlashning jamg’arma 
va investitsiyalarni taqqoslash usuli 
Investitsion sarflarning ko’payishi ishlab chiqarish hajmi va daromad 
darajasining o’sishiga olib keladi. Bu o’zaro natija 
Multiplikator 
samarasi 
bilan izohlanadi. Multiplikator tushunchasi «ko’paytiruvchi» 
degan ma’noni anglatadi. Multiplikator samarasining mohiyati investitsiya 
hajmining o’sishi jamiyat milliy daromadining unga nisbatan ko’proq 
o’sishiga olib kelishi orqali ifodalanadi.
Multiplikator samarasi — bu sof milliy maxsulot o’zgarishining