O’zbеkiston aloqa va axborotlashtirish

MUVOZANATI
 
Reja:
1. Iqtisodiy nisbatlar va ularning turlari.
2. Iqtisodiy muvozanat, uni ta’minlash shart-sharoitlari va aniqlash 
usullari.
3. Iqtisodiy sikllarning mazmuni va asosiy turlari.
4. Iqtisodiy sikl nazariyalari. Sikllarning asosiy turlari.
5. Inqirozlarning mazmuni va turlari.
KIRISH 
Milliy iqtisodiyot miqyosida Jamiyatning daromadlari va xarajatlari 
o’rtasidagi muvozanat asosiy o’rin tutib, bu yalpi taklif (yaratilgan milliy 
daromad) va yalpi talab (foydalanilgan milliy daromad) o’rtasidagi 
muvozanatning o’ziga xos namoyon bo’lishidir. Mavzuda dastlab iqtisodiy 
muvozanat tushunchasi va ishlab chiqarish muvozanati darajasini 
aniqlashga turlicha yondashuvlar qarab chiqiladi. Ijtimoiy takror ishlab 
chiqarish mutanosibliklari tizimi va ularning darajasi hamda tarmoqlararo 
balansning mazmuni bayon etiladi. Makroiqtisodiy muvozanatga 
erishishning bozor mexanizmlarini yoritib beriladi.
Mavzuda, shuningdek, iqtisodiy sikllarga, ya’ni iqtisodiyot uchun 
xususiyatli bo’lgan ishlab chiqarish, bandlilik va narx darajasining davriy 
tebranishlariga umumiy tavsif beriladi. Keyin iqtisodiy sikl fazalari va 
davriy tebranishning sabablari qarab chiqiladi. Tahlil davomida tarkibiy va 
agrar inqirozlarga hamda ularning xususiyatlarini yoritib berishga alohida 
o’rin ajratiladi.
 
1. Iqtisodiy nisbatlar va ularning turlari
 
Iqtisodiy mutanosiblik (nisbatlar) 
- iqtisodiyotning turli tomonlari 
va sohalari o’rtasida miqdor va sifat jihatdan ma’lum moslik bo’lishidir. 
Bunda tenglik shart bo’lmay, ular mos keluvchi nisbatlarda (masalan, 2:3, 
5:3, 3:1) bo’lishi mumkin.
Mutanosibliklarni quyidagi guruhlar tarkibiga kiritish mumkin.
1.
Umumiqtisodiy tavsifdagi mutanosibliklar. 
Bunga milliy 
daromaddagi tarkibiy qismlar: iste’mol fondi va jamg’arish fondi 

---

252 
o’rtasidagi; iqtisodiyotdagi tovar va xizmatlar massasi bilan pul massasi 
o’rtasidagi; 
aholining 
daromadlari 
bilan 
xarajatlar 
o’rtasidagi 
mutanosibliklarni misol qilib ko’rsatish mumkin.