O‘zbekisòon respublikasi oliy va o‘RÒa maxsus òA’lim vazirligi o‘RÒa maxsus, kasb-hunar òA’limi markazi

Badiiy  adabiyot  va  adabiyotshunoslikka  oid  MBX
Badiiy  adabiyot  ko‘pchilikni  qiziqtirgani  uchun  ham  unga
oid  so‘roqlar  ko‘p  uchraydi.  Bibliografik  qidirish  tajribasidan
ma’lumki, bunday so‘roqlar juda xilma-xil va ularni quyidagicha
guruhlashtirish mumkin: yozuvchilar va ularning asarlari; sarlav-
hasi  bilan  kitobxonga  ma’lum  bo‘lgan  badiiy  asar;  aniq  bir
mavzuga  oid  badiiy  asar;  aniq  bir  janrga  oid  badiiy  asar;  aniq
milliy  adabiyot  namunasi;  adabiyot  nazariyasi  va  tarixi  bilan
bog‘liq adabiyotshunoslikka oid asar; o‘lkashunoslik xarakteridagi
adabiy  so‘roq;  faktografik  so‘roq.
Ularning  har  birini  bajarishda  so‘roq  maqsadini,  axborot
talabgorining tayyorgarlik darajasini, qidirish manbasini, xususiya-
tini  bilish,  ulardan  foydalanish  malakasini  egallagan  bo‘lishi
shart.  Qidirishning  asosiy  manbasi  kataloglar,  jurnal  va  to‘p-
lamlardagi maqolalar yoki umumiy kartotekadagi tegishli bo‘limdir.
Bibliografik  qidirish  jarayonida  kitobxonlarning  o‘zlariga
ma’lum  bo‘lgan  asarlarni  sarlavhasi  bilan  so‘rash  hollari  ko‘p
uchraydi. Bunday paytda badiiy asarlarning sarlavhalar kartote-
kasidan  foydalaniladi.  Aniq  bir  mavzuga  oid  yozuvchilarning
asarlarini qidirishda mavzuli bibliografik so‘roq bajariladi. Bunda
bibliografik so‘roqning xronologik va milliy chegarasi, ko‘pincha,
qiyinchilik  tug‘diradi.  Aniq  janrga  oid  so‘roq  bilan  kitobxon
murojaat  qilsa,  bu  ham  mavzuli  bibliografik  so‘roq  kabi  baja-
riladi. Qidirish manbasi sifatida umumiy katalog, boshqa turdagi

---

188
bibliografik  kartotekalar,  ma’lumotlar  bazasi,  badiiy  asarlar
kartotekasi,  tavsiya  va  boshqa  bibliografik  qo‘llanmalar  tavsiya
qilinadi.  Milliy  adabiyot  namunalari  so‘ralganda  yana  umumiy
katalogga  murojaat  qilinadi  yoki  elektron  katalogdan  foyda-
laniladi. KBK jadvali asosida milliy adabiyotlar guruhlashtiriladi,
hamda boshqa xalqlar adabiyoti, masalan, qozoq, qirg‘iz, tojik,
nemis,  ingliz  adabiyoti  tegishli  bo‘limlarda  joylashtiriladi.
Shuning  uchun  kutubxonalarda  mavjud  an’anaviy  va  elektron
katalog yordamida kitobxon so‘rog‘i bajariladi. Shu kabi boshqa
so‘roq  turlari  ham  tegishli  manbalar  yordamida  ijro  etiladi.