O‘zbek tilshunosligi kafedrasi


Oltmish (60) soni turkiy tillarda: ozarb., turkm. qr.tat., tat., boshq. altmїsh



Download 3,85 Mb.
bet102/195
Sana24.12.2022
Hajmi3,85 Mb.
#895511
1   ...   98   99   100   101   102   103   104   105   ...   195
Bog'liq
Turkiytillarningqiyosiy-tarixiygrammatikasi.-.ComparativehistoricalgrammarofTurkiclanguages.

Oltmish (60) soni turkiy tillarda: ozarb., turkm. qr.tat., tat., boshq. altmїsh, qum. altmush, uyg‘. altmish, qirg‘. altumїsh, qoz., q.qalp., no‘g‘. alpїs, chuv. ultäl, xak., shor. alton, yoq. altaon, olt. altan, tof. arlton. tuv. aldan kabi.
Qadimgi bobotilda altїmїsh shaklida edi. Oltmish sonining bobotilning keyingi turkiy til davridagi ikkinchi shakli altї o:n~alta o:n.
Analogiya bo‘yicha altїo:ndagi o:n (10), mїsh//mäl elementini esa tadqiqotchilar o‘n bilan bog‘laydilar. M. Ryasyanen fikricha, oltmish sonidagi alt–o‘tgan zamon shakli bo‘lib, olmoq, olishga majbur qilmoq, degan ma’noni bildiradi. B. Munkachi esa -mїsh elementini avestacha va pahlaviycha mas (ko‘p) bilan bog‘laydi.
Etmish soni turkiy tillarda: tur., ozarb., turkm., qar., qum. yetmish, uyg‘. yätmish, boshq. yetmesh, no‘g‘. yetpes, tat. jitmish, q.balq., yetmish, qirg‘. jetimish, qoz., q.qalp. jetpis, chuv. sitmäl, xak. cheton, shor. chetton, tuv. chedon, tof. chedän kabi.
Etmish sonining arxetipi yätimish bo‘lgan. Bu sonning ikkinchi arxetipi bobotil davrida yätäo:n tarzida bo‘lgan. Keyinchalik bobotilda yäte o:n~yätio:n shakliga ega edi.
M. Ryasyanen yetmish sonini yet (yetmoq) fe’lining o‘tgan zamonlaridan birining otlashgan formasi deb hisoblaydi.
Sakson sonining turkiy tillardagi shakllari: o‘rx.en., q.uyg‘., säkir on, uyg‘., ozarb. säksän, tur., qar., q.balq., qoz., q.qalp., no‘g‘., qirg‘. seksen, tat. siksän, boshq. hikhän, olt. segizen, xak. sigezon, shor. segizon, tuv. sezen, tof. seъhezon kabidir.
Turkiy bobotil davri uchun säkiz o:n arxetipi xosdir. Demak, sakson so‘zi etimologiyasi sakkiz+o‘n.
To‘qson sonining turkiy tillarda ifodalanishi quyidagicha: o‘rx., q.uyg‘. toquzon, qum., q.balq., qoz., q.qalp., no‘g‘., qirg‘., uyg‘. toqsan, tat. tuqsan, boshq. tuqhan, olt., shor., xak., tog‘uzon, yoq. tog‘uzuon, tuv. tozan, tof. toъozon.
Qadimgi bobotilning oldingi davrida toqozo:n, keyinchalik doqozo:n shaklida bo‘lgan.

Download 3,85 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   98   99   100   101   102   103   104   105   ...   195




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish